در جوّ سیاره مریخ چه خبر است؟

[Волшебник]

دیدن لینک ها برای شما امکان پذیر نیست. لطفا ثبت نام کنید یا وارد حساب خود شوید تا بتوانید لینک ها را ببینید.


دانشمندان اولین اطلاعات مربوط به چگونگی گردش های بادی در جو مریخ را دریافت کرده اند. این اطلاعات بر اساس اندازه گیری های مستقیم توسط فضاپیما MAVEN استوار شده است.

کاوشگر آمریکایی MAVEN (Mars Atmosphere and Volatile EvolutioN) از سپتامبر سال 2014  در حال مطالعه جو مریخ است. این کاوشگر با حرکت در مدار بیضوی ، به طور دوره ای وارد جو فوقانی مریخ شده و ترکیب و پارامترهای فیزیکی آنرا مورد بررسی قرار می دهد.

در سال 2016 ، مهدی بنا ، یک دانشمند سیاره شناس از مرکز پرواز فضایی "گدارد" ناسا ، همکاران خود در پروژه MAVEN  را به  انجام یک آزمایش منحصر به فرد دعوت کرد. ایده  وی این بود که خود فضاپیما و طیف سنج یونی و گازی   NGIMS  واقع در آن، برای جمع آوری اطلاعات درباره گردش باد در جو مریخ تنظیم دوباره شوند.

برای ارزیابی پیچیدگی کار ، کافی است بگوییم که حتی در لایه های بالایی جو زمین چنین اندازه گیری هایی هنوز انجام نشده است. دانشمندان شوخی کرده و می گویند که "آنها تصمیم گرفتند از مریخ شروع کنند."

به منظور اندازه گیری پارامترهای گردش باد در جو مریخ ، معمولاً قطعات ثابت دستگاه پس از ورود به جو باید به اندازه کافی سریع مانند برف پاک کن اتومبیل شروع به چرخش به عقب و جلو کنند.

شرکت لاکهید مارتین ، سازنده فضاپیما ، تأیید کرده است که چنین تغییراتی بدون آسیب رساندن به کاوشگر امکان پذیر است. برنامه ریزی مجدد موفقیت آمیز بود و به مدت دو سال ، از سال 2016 تا 2018 ، MAVEN  به طور مرتب داده های مربوط به چگونگی حرکت جریانات جوی در مریخ در ارتفاع 120 تا 300 کیلومتری از سطح آنرا دو روز در ماه جمع آوری می کرد.

آقای بنا در بیانیه ای مطبوعاتی گفت: "این نمونه ای از تنظیم هوشمند مجدد یک فضاپیمای درحال پرواز است."

نتایج به دست آمده اصولاً با مدلهای نظری مطابقت داشت ، اما شگفتی هایی نیز موجود بودند. معلوم شد که جریانات در جو فوقانی مریخ به طور کلی با ثبات و  پایدار هستند اما در  کوتاه مدت تغییرات شدیدی نیز رخ می دهند.

بنا می گوید: "آنچه ما مشاهده كردیم با آنچه كه با توجه به مدل های فعلی  قابل پیش بینی است سازگاری  دارد." فیزیک كار می كند. اما در هر نقطه ، جهت باد به طور مداوم در حال تغییر است. "

شگفتی دوم این بود که در ارتفاع صدها کیلومتری از سطح زمین ، جریانات جوی  به شکل پستی و بلندی های سطح مریخ حرکت کرده و خطوط کوه ها ، دره ها و حوضه ها را تکرار می کنند.

طوری  که آقای بنا توضیح می دهد ، "وقتی جریانات  جوی  در اطراف این عناصر حرکت می کند ، جلوه هایی از موج ایجاد می کند که به لایه های بالایی آتمسفر رسیده و توسط دستگاه ها قابل شناسایی هستند. درزمین نیز چنین جریاناتی را می بینیم اما آنها در چنین ارتفاعات زیادی قرار ندارند".

دانشمندان دو توضیح در اینباره  دارند که چرا این به اصطلاح "امواج متعامد" در مریخ برای مدت طولانی بدون تغییر مانده اند. از یک سو ، جو مریخ نسبت به زمین بسیار رقیق تر است ، بنابراین امواج موجود در آن بیشتر پخش می شوند. از طرف دیگر ، در مریخ ، جایی که ارتفاع کوه ها به 20 کیلومتر می رسد ، پستی و بلندی های بسیار بیشتری وجود دارد.