رامسس دوم

[SɪʟᴠᴇʀMɪɴᴅ]

رامسس دوم یا رامسس کبیر (*Riʕmīsisu؛ معنا:زادهٔ رع) (زاده ۱۳۰۲، پادشاهی ۱۲۷۹–۱۲۱۳ (پیش از میلاد)) فرعون مصر باستان از دودمان نوزدهم پادشاهان آن سرزمین بود. بسیاری او را نیرومندترین فرعون تاریخ مصر باستان می‌دانند.

ستی یکم پدرش هنگامی که او چهارده ساله بود وی را به جانشینی برگزید. او از همین سن همراه پدرش در جنگ علیه اقوام نوبیایی و لیبی شرکت می‌کرد. رامسس در آغاز دهه سوم زندگی به پادشاهی رسید. او ۶۶ سال و دو ماه پادشاهی نمود و قریب به نود و شش سال زیست. او مؤثرترین فرعون در پاک کردن دورهٔ آمارنا از تاریخ مصرست. او پایتخت را از شهر تبس به رامسس برد. رامسس دوم سومین فرعون از دودمان نوزدهم بود. وی در جنگ با امپراتوری هیتی توانست بر سرزمینهای خاوری مدیترانه دست یابد.

برخی او را فرعون هم دوره موسی و سفر خروج او می‌دانند. او دارای ۴۴–۵۶ پسر و ۴۰–۴۴ دختر بود.
فرعون بزرگ، رامسس، علاقه زیادی به بناهای تاریخی داشت. در زمان رامسس دوم بیشترین ساختمان‌ها و بناهای معماری مطرح مصر باستان ساخته شد. بناهایی که بسیاری ازآنها هنوز هم در مصر در دسترس هستند. رامسس به دلیل داشتن قدرت نظامی و آبادانی که در مصر ایجاد کرد به عنوان یکی از بزرگترین فرمانروایان مصر باستان شناخته می‌شود. او در نود و دو سالگی و پس از شصت و هفت سال حکومت بر مصر، در حالی که بیش از صد فرزند از خود به جای گذاشت، درگذشت.
در نخستین سال‌های تاجگذاری، رامسس دوم عازم میادین جنگ شد، به هدف پس گرفتن قلمروهای قدیم مصر که تحت سلطهٔ نوبی‌ها و هیتی‌ها بود و همچنین حفاظت از مرزهای مصر. چند نبرد در لیبی و خاموش کردن شورش‌های نوبی‌ها هم در کارنامهٔ جنگی او نوشته شده‌است، اما هیچ‌کدام به اندازهٔ نبرد کادش، بزرگ و از لحاظ تاریخی بااهمیت نبوده‌اند. در این نبرد ۵٫۰۰۰ ارّابه و بیش از ۹٫۰۰۰ سرباز پیاده‌نظام شرکت داشتند.

تنفر از آمارنا
رامسس دوم مؤثرترین فرعون در پاک کردن دورهٔ آمارنا از تاریخ مصرست. آمارنا که می‌توان از آن به عنوان نخستین حرکت سیاسی «یکتاپرستانه» یا «تک ایزدی» نام برد. آخناتون فرعون مسئول این حرکت، معتقد به توحید آتون بود که مسبب ویران کردن بسیاری از معابد دیگر خدایان از جمله معابد آمون بود. تلاش رامسس دوم بر این بود که آنچه را که در زمان آخناتون از دست رفته بود، بازیابد.

فستیوال هِب سِد
پس از سی سال سلطنت، رامسس دوم به معدود فراعنه‌ای پیوست که به دورهٔ «نیمه خدا شدن» وارد می‌شوند. طبق سنت، هر فرعونی که سی سال سلطنت بکند، مصر برای نیمه خدا شدن وی جشنی بر پا می‌کند که هِب سِد (Heb Sed) نام دارد. تنها در میان راهی که شصت و شش سال طول می‌کشد، رامسس دوم به یکی از بزرگترین پادشاهان تاریخ بشر تبدیل شده بود. مصر در صلح بود، مرزهای مصر حفاظت شده بود و معابد و یادواره‌های بیشماری در سرتاسر مصر ساخته شده بود. در سی سال نخست سلطنت رامسس دوم، مصر از دو قرن اخیر خود موفقیتهای بیشتری کسب کرده بود. رامسسیوم معبدی بود که رامسس دوم در نزدیکی روستای کرنا ساخت. ابوسمبل و معبد نفرتاری (همسر رامسس دوم) از جمله دیگر بناها و یادواره‌هایی هستند که از رامسس دوم به جای مانده‌اند.

شگفتی معبد ابوسمبل
یکی از شگفتی‌های ساخته شده به فرمان رامسس دوم، معبد ابوسمبل است که برای همسر زیبارویش نفرتاری ساخته شده‌است. شگفتی این معبد در آن است که هر ساله در روز تولد (۲۲ نوامبر) و تاج گذاری (۲۲ فوریه) رامسس دوم، خورشید از بیرون معبد به مجسمه او و خانواده‌اش در داخل معبد از ساعت ۰۵:۵۸ صبح به مدت ۲۰ دقیقه می‌تابد. کار ساخت این چهار مجسمه ۲۰ سال به طول انجامید. طراحی زیبا و زیرکانه ابوسمبل گردشگران زیادی را به مصر کشاند.

مرگ و میراث
حدود سن نود سالگی، رامسس دوم دچار ورم مفاصل و گرفتگی سرخرگ شد. او مصر را در وضعیتی ثروتمند و کامیاب ترک کرد در حالیکه بیشتر از بسیاری از فرزندان و همسرانش از جمله نفرتاری عمر کرده بود. رامسس دوم آن پادشاه افسانه‌ای که دوست می‌داشت شد، اما این برای مصر کافی نبود. کمتر از صد و پنجاه سال پس از او سلطنت مصر سقوط کرد و پادشاهی نوین مصر به پایان رسید.

مومیایی
رامسس دوم ابتدا در مقبره کی‌وی‌۷ و در دره پادشاهان دفن گردید اما به دلیل غارت مقبره، کاهنان مصری جسد پادشاه را در منطقه‌ای محفوظ نگاه‌داشتند. آنها سپس نوارهای کتانی مومیایی را از نو پیچیدند و درون مقبره ملکه احموس اینهاپی قرار دادند.