پیمان مولوتوف–ریبنتروپ

[سهَ‌ند]

پیمان عدم تجاوز یا پیمان مولوتف–ریبنتروپ پیمانی بر پایه عدم تجاوز بود که در ۲۳ اوت ۱۹۳۹ بین آلمان نازی و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی بسته شد.این پیمان را وزیر امور خارجه آلمان نازی (یواخیم فون ریبنتروپ) و کمیسر خلق برای امور خارجه اتحاد شوروی (ویاچسلاو مولوتف) با حضور ژوزف استالین و گراف فون شولنبورگ، سفیر آلمان در مسکو امضا کردند.

مفاد پیمان:

تقسیم کشورها
یواخیم فون ریبنتروپ، وزیر خارجه آلمان نازی، در ماه اوت به مسکو رفت تا به قراداد مهر تأیید بزند. در مراسمی در کاخ بزرگ کرملین که خود استالین هم حضور داشت ریبنتروپ پیمان عدم تجاوز نازی-شوروی را امضا کرد. با این پیمان، دست استالین نیز به روی اروپای خاوری باز می‌شد تا با آغاز جنگ، چندین منطقه را که روسیه در پایان جنگ جهانی اول از دست داده بود، از جمله کشورهای لیتوانی، لتونی، استونی، بخش‌هایی از رومانی و فنلاند و از همه مهم‌تر، همه بخش خاوری لهستان را به روسیه ملحق سازد.


قرارداد عدم تجاوز بین آلمان و شوروی، دست هیتلر را برای حمله به غرب باز گذاشت و در ضمن مواد خام ضروری را که در جنگ برای آلمان اهمیتی حیاتی داشت تأمین می‌کرد. بر پایه این پیمان، قرار شد اتحاد شوروی به آلمان، غلات، چوب، نفت خام، پلاتین، فسفات و… که سخت بدان نیاز داشت صادر کند. شوروی متعهد شد با ایجاد تسهیلات ترانزیتی، مواد خام مورد نیاز آلمان را به آن کشور تحویل دهد و آن کشور را از دشواری‌ها و تنگناهایی که به سبب محاصره بریتانیا دچار شده بود رهایی بخشد.

بدون تأمین سوخت و مواد خام و غذا برای آلمان دست زدن به جنگ بدون اندیشیدن به پیامدهای آن و از جمله محاصرهٔ دریایی توسط بریتانیا ممکن نبود. چرا که درست همین عامل در جنگ جهانی اول باعث شکست آلمان شده بودند. خبر این پیمان، جهان را تکان داد. پیمان اتحاد شوروی-نازی عملاً سرنوشت لهستان را رقم زد. زیرا این کشور به لحاظ جغرافیایی از متحدان غربی‌اش فاصله داشت و کمک مستقیم نظامی به آن تقریباً ناممکن بود. همکاری شوروی با هیتلر و تصمیم هیتلر به تصرف سرزمین‌های بیشتر، پیش‌بینی جنگ تازه‌ای در اروپا را تقریباً قطعی می‌کرد.

برهم‌خوردن پیمان:
سیاست‌های بریتانیا و فرانسه، آلمان نازی را برای حمله به شوروی سوق داد. با حمله آلمان به شوروی در ژوئن ۱۹۴۱ پیمان مولوتف–ریبنتروپ برهم‌خورد.

پیمان مولوتف–ریبنتروپ یکی از اصلی‌ترین دلایل آغاز جنگ جهانی دوم بود. با حمله شوروی و اشغال خاور اروپا در پایان جنگ و شکل‌گیری بلوک شرق، نیمی از اروپا برای بیش از چهل سال محکوم به بدبختی شدند.