افسانه ی تامکت

[p_boy22]

گرومان اف-۱۴ تام‌کت هواپیمای جنگنده مافوق صوتی دو موتوره، دو سرنشین و مجهز به سیستم بال متحرک ساخت شرکت گرومان در آمریکا است که نخستین پرواز خود را در سال ۱۹۷۰ انجام داد و از سال ۱۹۷۴ برای خدمت در نیروی دریایی آمریکا پذیرفته شد. اف-۱۴ این هواپیما از ۱۹۷۴ تا ۲۰۰۶ در نیروی دریایی ایالات متحده به عنوان جنگنده برتری هوایی، هواپیمای رهگیر دفاعی و هواپیمای شناسایی تاکتیکی اصلی این نیرو خدمت کرد. اف-۱۴ بعد از اینکه در دهه ۱۹۹۰ مجهز به سیستم هدف گیری مادون قرمز در شب (LANTIRN) و سیستم پرواز سطح پائین گردید حملات موشکی هوا به زمین دقیقی را هم انجام داد.

اف-۱۴ تام‌کت در سال ۱۹۷۲ به عنوان جایگزین هواپیمای اف-۴ فانتوم ۲ به خدمت نیروی دریایی ایالات متحده در آمد.و در سال ۱۹۷۶ به ایران صادر شد. این هواپیما محصول شرکت گرومن است که برای نیروی دریایی آمریکا ساخته شده. هواپیمای اف-۱۴ تامکت در ۲۲ سپتامبر ۲۰۰۶ در نیروی دریایی آمریکا بازنشسته شد.امانوع سوپرتامکت F14SupertTomcatهمچنان درخدمت باقیست





طرح تولید اف-۱۴ هنگامی مطرح شد که برنامه تولید اف-۱۱۱بی به علت پاره‌ای مشکلات با شکست مواجه شد. لذا طراحی این هواپیما به دست گرومن آغاز شد. آنچه که مورد نیاز نیروی دریایی ایالات متحده بود، داشتن هواپیمای جنگی چابکی بود که که بتواند بمب‌افکن‌های شوروی را قبل از اینکه ناوهای جنگی ایالات متحده را مورد هدف موشکی قراردهد، رهگیری کند. همچنین نیروی دریایی هواپیمایی می خواست که دارای خصوصیات برتری منحصر به فرد باشد. نیروی دریایی به شدت مخالف جنگنده تاکتیکی آزمایشی (تی‌اف‌ایکس) بود؛ چون باعث به وجود آمدن هواپیمای جنگنده سطح پائینی می‌شد و نیروی دریایی می‌ترسید که تن دادن به چنین طرحی باعث ناتوانی طرح جنگنده شود. اما نیروی دریایی تن به طرحی داد که وزیر دفاع ایالات متحده رابرت مک نامارا آن را راه حل مشترکی برای داشتن هواپیمای سازمانی نظامی با هزینه کمتر نامید. در آن زمان مدل‌های اولیه هواپیمای اف-۴ فانتوم ۲، در نیروی دریایی و سپاه دریایی و بعداً هم در نیروی هوایی ایالات متحده استفاده می‌شد. در این هنگام فرمانده نیروی دریایی توماس کانلی طرح ساخت مدل متفاوتی از هواپیمای اف-۱۱۱ ای را برای پرواز به عهده گرفت؛ و دریافت که این هواپیما مشکل در پرواز در سرعت مافوق صوت دارد و توانایی به زمین نشستن آن ضعیف است. او بعداً در درکنگره تصریح کرد که با این وضع نگران وضعیت نیروی دریایی است. در مه سال ۱۹۶۸ کنگره هزینه گذاری بر روی اف-۱۱۱ بی را قطع کرد تا اینکه نیروی دریایی چاره‌ای به وضعیت موجود پیدا کند.

طرح موفق گرومن در اف-۱۴ این بود که دوباره از موتورهای تی‌اف۳۰ در هواپیمای اف-۱۱۱بی بر خلاف طرح نیروی دریایی برای استفاده از موتورهای اف۴۰۱پی‌دابلیو-۴۰۰ که شرکت پرت و ویتنی برای نیروی دریایی ساخته بود، استفاده کرد. اگرچه این هواپیما از اف-۱1۱ بی سبکتر بود، ولی بزرگترین و سنگینترین هواپیمایی ناو جنگی بود که از روی ناو پرواز می‌کرد. ابعاد بزرگ هواپیما به خاطر رادار بزرگ ای‌ان/ای‌دابلیوجی-۹، موشک ایم-۵۴ فینیکس، و یک باک داخلی بزرگ ۷۳۰۰ کیلویی از هواپیمای اف-۱۱۱بی بود.

بهسازی‌ها و تغییرات
با گذشت زمان، مدل‌های اولیه تمام موشک‌های این هواپیما با موشک‌های پیشرفته‌تر جایگزین شدند که تجهیزات الکترونیکی مستحکم‌تر که امکان اعتماد بهتر به عملکرد هواپیما را ممکن می‌کرد، سامانه بهتر ای‌سی‌سی‌ام، و فضای بیشتر برای موتور هواپیما را داشتند. در اولین جایگزینی‌ها موشک هوا به هوا با رادار فعال فینیکس، موشک هوا به هوای آشیانه‌یاب راداری نیمه‌فعال اسپارو، و موشک هوا به هوای حرارت یاب سایدوایندر در مدل‌های دهه ۱۹۸۰ اعمال شدند.

طرح سامانه اکتشافی تاکتیکی هوابرد یا (TARPS) در دهه ۱۹۷۰ برای اف-۱۴ تامکت انجام شد. سامانه اکتشافی (TARPS) در زیر بدنه اصلی استوانه‌ای هواپیما نصب می‌شد و رابط‌های مخصوص خود را هم با خود داشت. حدود ۶۵ اف-۱۴ مدل ای و تمام اف-۱۴های دی برای حمل این سامانه بهسازی شدند. این سامانه در وهله اول توسط آرآی‌او در صندلی عقب که یک نمایشگر پیچیده TARPS برای مشاهده آمار دریافتی اطلاعاتی را به همراه داشت، کنترل می‌شد. سامانه‌های اکتشافی تاکتیکی هوابرد در سال ۱۹۸۰ معرفی شدند. در سال ۱۹۹۶ سامانه‌های TARPS با دوربین‌های دیجیتالی (TARPS-DI) بهسازی شدند. دوربین‌های دیجیتالی یکبار دیگر هم در اوایل سال ۱۹۹۸ بهسازی شدند که سامانه TARPS-CD را هم با خود داشتند.

درسال ۱۹۸۷ برخی از اف-۱۴های مدل ای با موتور جنرال الکتریک اف۱۱۰ بهسازی شدند. این تامکت‌ها تامکت‌های دوباره طراحی شدهٔ اف-۱۴ ای+ بودند که بعدها در سال ۱۹۹۱ به اف-۱۴ بی تغییر یافتند. هواپیماهای مدل دی هم در همین دوره گسترش یافتند که موتورهای جنرال الکتریک اف۱۱۰ را با تجهیزات دیجیتالی هوانوردی جدیدتر مانند کابین خلبان شیشه‌ای با خود داشتند.

اضافه کردن قابلیت تهاجم زمینی
طراحی

بدلیل هزینه بالای طراحی این سوپر جنگنده در آن زمان، شرکت گرومن مجبور شد پروژه طراحی تام‌کت را به‌طور مشترک با نیروی دریای آمریکا ادامه دهد.




اف-۱۴ در حال شلیک موشک فونیکس
کابین خلبان اف-۱۴ تامکت دو جایگاه سرنشین در طول هم دارد. خلبان و افسر مسئول رادار رهگیری (آرآی‌او) روی صندلی پرتاب به بیرون مارتین-بیکر جی‌آریو-۷ای که با راکت حرکت می‌کند و از سطح زمین و با سرعت صفر ۴۵۰ گره به بالا پرتاب می‌شود، می‌نشینند. آنها در کاناپی هواپیما مجهز به ۴ آینه، دید ۳۶۰ درجه به بیرون دارند که یکی از این کاناپی‌ها برای افسر مسئول رادار رهگیری و دیگری برای خلبان است. کاناپی اف-۱۴ کاناپی سنتی است که دارای سه قسمت است. اما ساختار کلی آن بزرگ است و دید خوبی را از آن می‌توان داشت. خدمه هواپیما از کنترلگرها و دستگاه قدیمی و کلاسیک این هواپیما که ساختار چند گونه آنالوگ و دیجیتالی دارند، استفاده می‌کنند. کنترل هواپیما فقط به عهده خلبان است. تاکنون هیچ گونه سامانه کنترل دو نفری برای اف-۱۴ ساخته نشده است. کنترل‌گرهای اصلی اف-۱۴ یک نمایشگر سربالا است که توسط شرکت کایزر ساخته شده است و دو نمایشگر وی‌اس‌آی و اچ‌اس‌آی هستند که اطلاعات مربوط به سرعت، جستجو، و سایر اطلاعات را می‌دهند. اف-۱۴ای و اف-۱۴بی مثل هواپیماهای اف-۱۶ و اف-۱۸ نمایشگر چندکاره ندارند.

اف-۱۴ تامکت دماغه بزرگی دارد و این به خاطر آن است که هواپیما نه تنها دو سرنشین دارد، بلکه تعداد زیادی از سامانه‌های هوانوردی را هم دارد. ای‌سی‌ام (ECM) و قسمت جستجوگر خیلی فراگیر و بزرگ هستند. قسمت اصلی رادار هاگز ای‌دابلوجی-۹ ایکس-باند است که در مدل‌های ابتدایی سامانه دیجیتالی ۵۴۰۰ بایتی سبکی با حافظه دسترسی تصادفی ۳۲ کیلوبایتی را به همراه داشت. دیش آنتن، دیش عریض ۹۱ سانتیمتری مسطح است که ۱۰ کیلووات برق مصرف می‌کند و آنتن‌های پیچیده آی‌اف‌اف (IFF) دارد. چندین دستگاه جستجوگر و ردگیری دیگر نظیر ردگیری به هنگام جستجو، حرکت دادن به هنگام جستجو، تعقیب تک هدف پالس دوپلر (PDSTT)، و دستگاه تعقیب (JAT) نیز وجود دارند. این هواپیما قادر است ۲۴ هدف هوایی را به طور هم‌زمان رهگیری نموده و در آن واحد به سمت ۶ هدف در حالت ردگیری به هنگام جستجو تا حدود ۱۰۰ کیلومتر موشک شلیک کند. در حالت فقط-پالس (STT) برد حدود ۱۵۰ کیلومتر است. حداکثر برد جستجوگری فراتر از ۱۹۰ کیلومتر است، که حتی روی جنگنده‌ای دیگر در ۱۲۰ الی ۱۴۰ کیلومتری هم می‌توان قفل راداری انجام داد. موشک‌های کروز هم می‌توانند هدف این هواپیما با رادار ای‌دابلیوجی-۹ قرار بگیرند. چون این رادار در حالت دوپلر-پالس روی اهداف کوچک در ارتفاعات پائین هم قفل می‌کند و آنها را تعقیب می‌کند. دیش آنتن رادار در دماغه هواپیما قرار گرفته است و بیشتر سامانه‌های هوانوردی رادار درست در قسمت پشت دماغه نزدیک جایگاه خلبان جاسازی شده‌اند. سامانه‌های هوانوردی دیگر نیز (نظیر آی‌اف‌اف، رادیوهای برقراری ارتباط، ابزارهای جهت یاب و غیره) در نزدیکی جایگاه افسر رادار رهگیری قرار گرفته‌اند و بیشتر باسامانه‌های نمایشگر رادار ای‌ان‌دابلیوجی-۹ ترکیب شده‌اند.

هواپیماهای تام‌کت همچنین سامانه سیگنال‌های الکترونیکی مقابله، سامانه‌های اخطارگر رادار(RWR)، پخش کننده‌های خاشه/شعله در قسمت دم هواپیما، هماهنگ کننده آمار بین جنگنده‌ها، و سامانه دقیق ناوبری اینرسی نیز دارند. هماهنگی‌های اولیه در کامپیوتر ناوبری برنامه ریزی می‌شود و یک گردش نما در سیستم تمام حرکات هواپیما را زیر نظر دارد. این حرکات هواپیما به کامپیوتر ناوبری فرستاده می‌شود، و فاصله و جهت جت از اولین جای حرکتش محاسبه می‌گردد.



این قابلیت در کنار موشک بسیار قوی و دقیق ایم-۵۴ فینیکس، اف-۱۴ ای را به نوعی منحصر به فرد نموده‌است به طوری که در آمریکا به نام Top Gun یا سلاح برتر شناخته می‌شود.

تسلیحات
تاریخچه عملیاتی

تاریخچه هواپیمای اف-۱۴ تامکت در آمریکا
استفاده از این هواپیما در نیروی دریایی نیروی هوایی آمریکا از سال ۱۹۷۴ به عنوان جایگزینی برای فانتوم اف-۴ و به عنوان هواپیمای اصلی جنگنده برتری هوایی، هواپیمای رهگیر مدافع ناوگان، و هواپیمای شناسایی تاکتیکی نیروی دریایی آغاز شد. از دهه ۱۹۹۰ قابلیت ناوبری کم‌ارتفاع و هدف‌گیری مادون قرمز برای عملیات‌های شبانه به آن افزوده شد و مأموریت‌های تهاجمی هوا به زمین دقیقی ر ا به انجام رساند.از سپتامبر سال ۲۰۰۶ و در فرودگاه نیروی هوایی اوشنا به طور رسمی متوقف[۴] و با جنگنده اف/ای-۱۸ئی/اف سوپر هورنت جایگزین شد. آمریکا در سال ۲۰۰۷ اعلام کرد که کلیهٔ قطعات ذخیره و یدک این جنگنده را علیرغم اینکه ممکن است سر از ایران در بیاورند خواهند فروخت.

تاریخچه هواپیمای اف-۱۴ تامکت در ایران
نوشتار اصلی: تاریخچه اف۱۴ تامکت در ایران
پس از ایالات متحده آمریکا، ایران تنها کشوری است که دارای این نوع جنگنده‌است. نیروی هوایی شاهنشاهی ایران ۸۰ فروند از این هواپیما سفارش داد که ۷۹ فروند آن به ایران تحویل داده شد و هواپیمای آخر به دلیل قطع رابطه ایران و آمریکا و تحریم تسلیحاتی ایران به نیروی دریایی آمریکا داده شد. در حال حاضر این جنگنده تنها در ایران درحال سرویس دهی می‌باشد. از مشکلات اف-۱۴ تامکت این است که سرویس دهی و عملیاتی کردن آن بسیار مشکل است.

جنگنده اف-۱۴ هنوز در نیروی هوایی ایران به‌کار می‌رود و جزء جنگنده‌هایی است که در طول جنگ ایران و عراق بسیار توسط ایران استفاده می‌شد. در ۶ ماهه اول جنگ اف-۱۴‌های ایران پنجاه پیروزی را در برابر هواپیماهای عراقی به ثبت رساندند که اکثرا مقابل جنگنده‌های میگ-۲۱ و میگ-۲۳ و تعداد کمتری هم در مقابل سوخوهای ۲۰ و ۲۲ (مدل‌های صادراتی سوخو-۱۷) بود و تنها یک اف-۱۴ بر اثر برخورد ترکش یک میگ-۲۱ که در نزدیکی آن منفجر شده بود آسیب دید. از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۶ وظیفه اصلی اف-۱۴‌های ایران گشت‌زنی در مراکز حساس حکومتی مثل تهران و جزیره خارک بود. این کار با کمک هواپیماهای سوخت‌رسان بوئینگ ۷۰۷-۳۱۹سی انجام می‌شد و گاه هر پرواز با ۴ مرتبه سوخت‌رسانی در هوا بیش از ده ساعت طول می‌کشید. اف۱۴ها در این مدت همچنان در جنگ‌های هوایی درگیر می‌شدند اما وظیفه اصلی آن‌ها ارعاب نیروی هوایی عراق بود. خسارات سنگینی که این جنگنده‌ها به هواپیماهای عراق وارد کرده بودند در کنار موشک‌های هوابه‌هوای بسیار دقیق و دوربرد آدبیلوجی-۹ و فونیکس آن‌ها باعث می‌شد تا جنگنده‌های عراقی بلافاصله پس از مشاهده یک اف-۱۴ اقدام به عقب‌نشینی کنند و اف۱۴‌ها به یک سامانه دفاع هوایی بسیار موثر تبدیل شوند که چنین سطحی از تأثیرگذاری برای یک سیستم دفاع هوایی شاید تاکنون در هیچ جنگی و برای مدتی چنین طولانی سابقه نداشته‌است. تنها جنگنده عراقی که توانست موفقیت نسبی در برابر اف-۱۴ به دست آورد جنگنده‌های میراژ اف-۱ ئی‌کیو-۶ مجهز به موشک‌های سوپر ۵۳۰دی و مجیک ام‌کا۲ بودند که تنها در اواخر جنگ یعنی اوایل سال ۱۹۸۸ در اختیار عراق گذاشته شد.

«واحد مهندسی نیروی هوایی ایران» با بهسازی قطعات آن توانسته این هواپیما را تا حدودی به روز نگه دارد. تامکت‌های ایران از نوع اولیه‌است و با تامکت‌های آمریکایی تفاوتی ندارد. تعدادی از این جنگنده‌ها در پایگاه هوایی خاتمی در نزدیکی اصفهان نگهداری می‌شود. بر اساس یکی از برآوردها در سال ۲۰۰۹ ایران77 فروند اف-۱۴ داشته که73 فروند آنها عملیاتی بوده‌اند.. البته در سال ۲۰۱۱ یک هواپیمای اف-۱۴ در ایران سقوط کرد.


برخی براین باورندکه ایران هم اکنون درحال تولیداین جنگنده ازراه مهندسی معکوس است وشایدهم آذرخش2نیزمشابه اف14باشد.


مشخصات عمومی:

خدمه: ۲ خلبان و افسر رهگیری هوایی
طول: ۶۲ فیت و ۹ اینچ (19.1 m)
پهنای بال:
باز شده: ۶۴ فیت (۱۹/۵۵ متر)
جمع شده: ۳۸ فیت (11.58 m)
ارتفاع: ۱۶ فیت (4.88 m)
بال: مساحت ۵۶۵ فیت مربع (54.5 m²)
ماهیواره: NACA 64A209.65 mod root, 64A208.91 mod tip
وزن خالی: ۴۳۷۳۵ پوند (19,838 kg)
وزن بارگیری: ۶۱۰۰۰ پوند (27,700 kg)
بیشینه وزن برخاست: ۷۴۳۵۰ پوند (33,720 kg)
پیشرانه: ۲× جنرال الکتریک یی-۱۱۰ جی‌ای-۴۰۰ توربوفن با پس‌سوز
نیرو ی خشک: ۱۳۸۱۰ پوند (61.4 kN) هرکدام
نیرو با پس سوز ۲۷۸۰۰ پوند (124.7 kN) هرکدام
عملکرد

سرعت بیشینه: ۲/۳۴ ماخ (1,544 mph, 2,485 km/h) at high altitude
شعاع عملیاتی: ۵۰۰ ناتیکال مایل (575 mi, 926 km)
برد ترابری: ۱۶۰۰ ناتیکال مایل (1,840 mi, 2,960 km)
سقف پروازی: ۵۰۰۰۰ فیت (15,200 m)
نرخ اوج‌گیری: >۴۵۰۰۰ فیت بر دقیقه (229 m/s)
بارگیری بال: ۱۱۳/۴ پوند بر فیت مربع (553.9 kg/m²)
نسبت نیرو به وزن: ۰/۹۱
جنگ‌افزار

توپها: ۱× توپ گاتلینگ ام-۶۱ (۲۰ میلیمتری) با ۶۷۵ گلوله
جایگاه‌ها: دارای ۱۰ جایگاه، ۶×زیر بدنه، ۲ تا ناسل، ۲×محل اتصال بالها.
موشکها:
موشکهای هوا به هوای: آیم-۱۲۰ آمرام، آیم-۹ سایدویندر، آیم-۷ اسپارو، آیم-۵۴ فینیکس، موشک سجیل - تغییر یافته موشک هاوک جهت استفاده هوا به هوا در اف14
ترکیب بارگیری:
۶×آیم-۵۴، ۲×آیم-۹
۲×آیم-۹+۲×آیم-۵۴+۳×آیم-۷ (ترکیب معمول)
۲×آیم-۹+۴×آیم-۵۴+۲×آیم-۷
۲×آیم-۹+۶×آیم-۷
۴×آیم-۹+۴×آیم-۵۴
۴×آیم-۹+۴×آیم-۷
۴×آیم-۹+۴×آیم-۱۲۰
۲×آیم-۹+۶×آیم-۱۲۰
بمبها:
جدام (JDAM) مهمات دقیق زن
بمبهای هدایت لیزری پیووی
بمبهای ام‌کا-۸۰ غیر هدایت شونده
سی‌بی‌یو-۱۰۰ بمب خوشه‌ای (ام‌کا ۲۰ راکی-۲)
متفرقه:
پاد هدف‌گیری لانتیرن
۲×تانک سوخت قابل رهاسازی ۲۶۷ گالونی
تجهیزات پروازی

رادار ای‌ان/آدبلیوجی-۹ هیوز
AN/ASN-130 INS, IRST, TCS



مهم تر:
چیزی که قابل توجه است اینه که این جنگنده درتاریخ هوانوردی جهان به عنوان برترین جنگنده ی تاریخ شناخته شده است ودرمقایسه باتمام هواپیماهای دنیابه نسبت سال های خدمتش کمترین سقوط راداشته است وداستان این جنگنده شبیه به افسانه است

پیروزی های این جنگنده درارتش ایران:
۲۹ پیروزی در مقابل مدلهای مختلف میگ ۲۱
۴۲ پیروزی در مقابل مدلهای مختلف میگ ۲۳
۱۰ پیروزی در مقابل مدلهای مختلف میگ ۲۵
۲۴ پیروزی در مقابل داسو میراژ اف‌۱
۲۱ پیروزی در مقابل سوخو سو-۱۷
۲ پیروزی در مقابل هلیکوپتر ایراسپشیال سوپرفالکن
۱ پیروزی در مقابل بمب‌افکن ژیان اچ-۶
۳ پیروزی در مقابل کرم ابریشم
۸ پیروزی نیز جنگنده دشمن شناسایی نشد.

سقوط ها:
۳۰ آوریل ۱۹۷۷:سقوط در حین پرواز آموزشی در تهران
۱۴ نوامبر ۱۹۷۷:سقوط در حین پرواز آموزشی در تهران
۱۴ آوریل ۱۹۸۱:انهدام یک تامکت توسط موشک ام‌آی‌ام-۲۳هاوک در خلیج فارس
۲۱ آوریل ۱۹۸۱:انهدام یک تامکت توسط میگ ۲۳
۲۱ نوامبر ۱۹۸۲:انهدام یک تامکت توسط میراژ اف۱
مارس ۱۹۸۳:انهدام یک تامکت توسط میگ ۲۱
۱۱ سپتامبر ۱۹۸۳:انهدام دو تامکت در حالی که قصد داشتند از ورود جنگنده‌های عراقی به داخل ایران جلوگیری کنند
۴ اکتبر ۱۹۸۳:انهدام یک تامکت در حین داگ فایت
۲۱ نوامبر ۱۹۸۳:سقوط یک تامکت در حین نبرد هوایی
۲۴ فوریه ۱۹۸۴:سقوط یک تامکت
۱ ژوئیه ۱۹۸۴:سقوط یک تامکت
۱۱ اوت ۱۹۸۴:انهدام یک فروند تامکت در نبرد با جنگنده‌های میگ ۲۳
۱۷ ژانویه ۱۹۸۷:انهدام یک تامکت توسط میگ ۲۳
۱۹ ژوئیه ۱۹۸۸:انهدام یک تامکت توسط میراژ اف۱
۶ آوریل ۱۹۹۱:سقوط یک تامکت
۲۴ ژوئن ۲۰۰۴:سقوط در حین پرواز آموزشی در اصفهان
۲۶ ژانویه ۲۰۱۲ (۶ بهمن ۱۳۹۰): سقوط بر اثر نقص فنی در اطراف بوشهر و مرگ خلبان و کمک‌خلبان

ازاین تعدادتنها10تای آنهادرجنگ باجنگنده های دشمن نابودشده اند

درفرودگاه مهرآباددرتمرینات نظامی خلبانان تامکت اغلب بدون اینکه خلبانان میگ29متوجه آنهاشوندقادربه رهگیری آنان هستند



شکست های این هواپیمادرتمام سال های خدمت خودتنها2شکست درآمریکادرجنگ باجنگنده های لیبی وحدود10شکست درجنگ ایران وعراق بوده است
اما در مجله فرانسوی Fuerza-Aerea آمار دیگری در مورد تامکت نوشته شده است که به شرح زیر مشاهده می فرمائید. در این مجله کل آمار پرنده های سرنگون شده عراقی توسط تامکتهای ایرانی برابر 197 فروند است که البته گمان می رود این تعداد شامل پیروزیهای هوایی ثبت نشده یا تایید نشده هم باشد:

27 فروند میگ-21

58 فروند میگ-23

12 فروند میگ-25

3 فروند میگ-27

11 فروند سوخو-20

13 فروند سوخو-22

1 فروند میراژ-5 (متعلق به نیروی هوایی مصر)

44 فروند میراژ اف-1

2 فروند سوپر اتاندارد (متعلق به نیروی دریایی فرانسه و در اجاره نیروی هوایی عراق)

4 فروند توپولوف-22

2 فروند بمب افکن اچ6 دی (نوع چینی بمب افکن توپولف-16)

3 فروند بالگرد

1 موشک اگزوست و 2 موشک کرم ابریشم سی 601

15 فروند پرنده که نوع آنها تاکنون معلوم نگشته اند.

[ps3000]

واقعا افسانه اي هست!
داستان هايه خيلي جالبي از نبردهايه هوايي اين هواپيما شنيدم!
فوق لعاده بود مرسي محمدعلي!

[wushu]

اینطور کهمعلومه هواپیما قابل اطمیمنانی نیست و همین طور که میبینیم بیشتر انهدام هاش براثر سقوط بوده پس اشکالات فنی زیادی داره مخصوصا که ناوگان هوایی ایران پوسیده است

[ps3000]

اینطور کهمعلومه هواپیما قابل اطمیمنانی نیست و همین طور که میبینیم بیشتر انهدام هاش براثر سقوط بوده پس اشکالات فنی زیادی داره مخصوصا که ناوگان هوایی ایران پوسیده است

شما لطفا اظهار نظر نكن!
آخه در مورد اين هواپيما چي ميدوني؟
اين هواپيما مال 40 سال پيشه! ماله قبل از انقلابه! اون موقع هيچ هواپيمايي به گردش هم نميرسيد!

[wushu]

برادر سروش شما اطلاعات نظامیت به درد خودت میخوره بامنم بحث نظامی نکنم چون میدونم هیچ اطلاعی نداری
خودت داری میگی 40 سال پیش به گرد پاش نمیرسیدن الانم به نظرت نمیرسن؟ برادر زمان جلو میره نه عقب اون موقع نمیرسیدن نه الان الان دیگه به درد نمایش دادن تو موزه میخوره فقط چون دیگه استفاده نمیشه چون مشکل فنی داره مخصوصا که مال 40 سال پیشه و ایران از همون موقع اینارو داره پس لطفا شما اظهار نظر نکن نه من برو یه کم مطالعه کن بعد حرف بزن

[ps3000]

آقايه باهوش من دارم ميگم اون زمان يه افسانه بوده!
قراره از رده خارج بشه!!! بدون!!!
با جنابعالي هم كه هيچ اطلاعاتي نداري در هيچ ضمينه اي نداري (جز وشو) بحث نميكنم! چون مثال آب در هاون كوبيدنه!
حاظرم قسم بخورم حتي يك بار هم هيچ نوع اسلحه اي رو باز و بسته نكردي!(از نوع گرم) چه رسد به هواپيما و ...
تو هر وقت تونستي يه اسلحه رو باز و بسته كني بعدا بيا در مورد مسائل نظامي حرف بزن! ( با بقيه شما هم هستم)
خوش باشيد جيگرا! ماچ

[wushu]

اقایی که بازو بسته کردی من تو زمینه های مختلفی اطلاعات دارم فقط ووشو نیست برادر من ووشو رو 3 سال کار میکنم نه 16 سال بعدشم اینم میدونم که قراره خارج بشه بعدم اطلاعات نظامی ربطی به بازو بسته کردن نداره از خودت فلفسه نباف

[.ali.]

وقتی ادم نگاش می کنه یه حس خاصی به ادم انتقال میشه
اما به پای هواپیما های فرانسوی نمیرسه

[☭Nicola☭]

هواپیماها ی جنگی شوروی از همه این ها بی نظیر تر بدند هنوز که هنوزه یک صدم هواپیماهای شوروی نیستند.البته هواپیماهای جنگی اسرائیل هم خوب ومستتر در آسمان است.

[wushu]

شما عکس سوخو 41 رو دیدین که اینجا سنگ تامکت 40 سال پیش فرسوده از رده خارج شده ایران رو میزنین که مشکل فنی هم داره؟