دندانهای عقل و مشکلات آنها

[MOHSENEBRAHIMI]

مقدمه

در دهان یک انسان بالغ ۳۲ دندان وجود دارد، چهار عدد از آنها که بعد از بقیه دندانها در آخر قوسهای دندانی رویش می‌یابند دندانهای عقل نامیده می‌شوند، سن تقریبی شروع تشکیل آنها در استخوان فک ۹-۱۰ سالگی بوده، تاج در ۱۴ سالگی کامل شده و در سالهای آخر دوره نوجوانی شروع به رویش در داخل استخوان نموده و بعد از ۱۶ سالگی در دهان ظاهر می‌گردند. وجه تسمیه این دندان زمان رویش آنها به داخل حفره دهان است که مصادف با بلوغ فکری است. در طی رشد و تکامل فکین معمولاً جا برای رویش این دندانها فراهم می‌گردد. دندان عقل اگر درست و بجا رویش یابد، مثل بقیه دندانها مفید و مؤثر در سیستم جونده بوده و علیرغم تصور غلط عامیانه در این موارد نباید کشیده شوند.






دندانهای عقل نهفته
اگر فک متناسب با رویش دندان رشد کافی نداشته باشد و یا به عبارت دیگر با رشک فک جا برای رویش این دندان فراهم نگردد و یا جهت و مسیر رویش آنها غیرعادی باشد، قادر به رویش نبوده و در استخوان نهفته باقی می‌مانند. دندانپزشکان با معاینه داخل دهان و با کمک رادیوگرافی وجود دندانهای عقل نهفته را تشخیص می‌دهند. دندانهای نهفته مشکلات عدیده‌ای را می‌توانند در آینده ایجاد نمایند:
عفونت لثه
لثه پوشاننده دندان نهفته‌ای که تعدادی از آن به محیط دهان باز شده بطور مکرر دچار عفونت و التهاب شده و دردناک می‌شود.
آبسه و سلولیت
اگر عفونت لثه درمان نشود به استخوان رسیده و باعث تخریب دندان و استخوان می‌گردد. اگر عفونت از استخوان بگذرد و به بافتهای نرم گونه ، گردن ، حلق و زیرزبان سرایت کند ایجاد آبسه و یا تورم منتشر بافت نرم را که سلولیت نامیده می‌شود می‌کند که توأم با درد ، تب ، تورم ، قرمزی و مشکل در بازکردن دهان خواهد بود.
صدمه به دندان مجاور
دندان نهفته با فشار بر ریشه دندان مجاور ممکن است باعث تحلیل ریشه آن شود.
ایجاد کیست
کیسه نارنجی تاج دندان رویش نیافته را در استخوان فک دربرگرفته است که بعد از رویش دندان به داخل حفره دهان از بین می‌رود. اگر دندان رویش نیابد ممکن است بزرگ شدن و تبدیل به کیست گردد. کیست‌ها تدریجاً بزرگ شده و سبب تخریب و تضعیف استخوان و مشکلات بعدی می‌گردند.
درد
یک دندان عقل نهفته می‌تواند ایجاد دردهای با علت نامشخص و منتشر به نواحی سروگردن نماید.
حرکت دندانی
اعتقادی وجود دارد که ممکن است فشار ناشی از این دندانها سبب بی‌نظمی در ردیف دندانها شود که از نظر علمی ثابت شده نمی‌باشد. اگر دندانپزشک تشخیص دهد که دندانی قادر به رویش نمی‌باشد، باید آن را کشید.
زمان درآوردن دندانهای نهفته
این دندانها تا جایی که قادر به رویش باشند، بطرف سطح حرکت می‌کنند و معمولاً در سطح پشتی دندانهای آسیای بزرگ دوم گیر می‌افتند و جلوتر نمی‌روند. این حالت معمولاً در سنین ۱۶ تا ۱۷ سالگی اتفاق افتاده و بهترین زمان برای درآوردن آنهاست. در این سن به دلیل وجود کیسه رویشی بزرگی که تاج دندان را در برگرفته و همچنین به این علت که ریشه دندان هنوز رشد نکرده و کوتاه می‌باشد، کشیدن آنها را آسان می‌کند، ضمن اینکه از بروز عوارض فوق الذکر و عوارض حین جراحی نیز پیشگیری می‌شود.

بی‌حسی موقت؛ در بعضی دندانها با ریشه‌های کامل شده ، مجاور کانال عصبی بوده و کشیدن دندان ممکن است باعث بی‌حسی کوتاه مدت و گاهاً طولانی بشود. سینوس فک بالا یک حفره بزرگ و طبیعی است. بر اثر شکل گیری و طویل شدن ریشه دندان عقل بالا، ممکن است مجاورت ریشه با سینوس خیلی نزدیک شده و در حین کشیدن دندان حفره سینوس بازشده و یا عفونی می‌گردد.

موکول نمودن درآوردن دندانهای عقل به سنین سالمندی ممکن است مشکلات ذیل را به همراه داشته باشد:

• با افزایش سن ریشه‌ها قطورتر شده و ممکن است کشیدن دندان را سخت تر کند.
• التیام ضعیف تر بعد از کشیدن دندان
• پوسیدگی دندانهای مجاور
• احتمال فک جوش شدن دندان
• احتمال شکسته شدن استخوان در افراد پیر در حین جراحی و درآوردن دندان
• کاهش تحمل بیمار به دلیل شرایط سنی و درمانهای پزشکی از قبیل مصرف داروهای قلبی ، ریوی و ...