ترس چیست؟ چرا میترسیم؟

[ERF@N]

ترس واکنشی است روانی که عموما به پدیده های بیرونی مربوط می شود و باعث می شود فرد از شی، موجود یا کاری خاص دوری کند؛ هنگام مواجهه با آن ضربان قلبش افزایش یابد و گاها احساس ناتوانی در مقابل آن نماید. رنگ پریدگی ، شل شدن عضلات، تند شدن حرکات ماهیچه ها ، افزایش تعداد تنفس در واحد زمان و خشک شدن گلو از نشانه های بارز ترس هستند.
عوامل ترس
عامل ترس می تواند تقریبا هر چیزی باشد و در افراد مختلف متفاوت است. شایع ترین ترس ها عبارتند از:
*.حیوانات وحشی و گاها غیروحشی
*.حشرات
*.سایه
*.ارتفاع
*.تاریکی
*.اجساد انسان و حیوان
*.عوامل متافیزیک نظیر روح و جن و ...
*.انسان های شرور
*.آب )غرق شدن(
*.مکان های ناشناخته
البته همان طور که گفته شد ترس در افراد مختلف متفاوت است. مثلا افرادی هستند که از قرار گرفتن درجای تنگ مثلا تابوت یا غارهای طبیعی به طرزی وحشت دارند که در صورت قرار گرفتن در چنین مکان هایی بیهوش شده یا دچار حمله قلبی می شوند!! گریه نوزاد، صدای خنده، صدای باد و ... از عوامل غیر شایع و غیرمنطقی ترس هستند.
چرا می ترسیم؟
ترس واکنشی مطلوب در برابر خطر است و باعث ایمن ماندن فرد می شود:
ترس از حیوانات وحشی و گاها غیروحشی:
چرا از حیوانات وحشی می ترسیم؟ شاید پاسخ سوال به نظر کاملا بدیهی برسد اما ریشه این ترس را میتوان در میلیون ها سال قبل یافت و ما آن را از طبیعت به ارث برده ایم. هنگامی که نخستین شکارچیان گوشتخوار وارد طبیعت شدند و شروع بهشکار گونه های مختلف موجودات کردند معمولا آنهایی زنده می ماندند که یا توان مناسبی در برابر دفع حمله آنان داشتند یا اینکه از آنها می ترسیدند! ترس از حیوانات وحشی باعث میشد حیوانات دیگر به شکارچیان نزدیک نشوند و سریعا از محل حضور آنان بگریزند و نسلشان رو به انقراض نرود. به مرور این برتری)ترس( را به نسل های بعدی انتقال دادند.
ترس از حشرات
چرا از حشرات می ترسیم؟ پاسخ بدیهی است چون بعضی از آنها خطرناک هستند اما سوال جالب اینجاستکهچرا خانم ها بیشتر از مردان از حشرات می ترسند؟!
بگذارید باز هم به سراغ نیاکان غارنشین خود برویم. طبق تحقیقات زنان غارنشین عموما به جمع آوری میوه ها و خوراکی های مختلف از میان بوته ها و گیاهان انبوه مشغول بودندو البته حشرات هم در همین مکان ها زندگی می کنند! حشراتی مثل عنکبوت، عقرب و پشه را می توان جزو خطرناک ترین ها دانست. ترس زنان از این حشرات درواقع عامل احتیاط آنان بود و این برتری به مرور زمان بهبود پیدا کرد و نسل به نسل متنقل شد که البته الان در آپارتمان ها ترسیدن از سوسک برتری نیست! اما اشتباه نکنید ترسیدن از حشرات مخصوصا در کودکان هنوز باعث ایمن بودن آنها در مقابل حشرات مختلف بخصوص عنکبوت هاست برای درک بهتر مطلب کافی است کودکی یکساله را تصور کنید که از رتیل نمی ترسد!
ترس از سایه
چرا گاهی از سایه اشیا و افراد می ترسیم؟ آیا این ترس منطقی است؟ بر خلاف انتظار شما باید بگویم بلی!
حیوانی را تصور کنید که از شکارچی خود فرار کرده است و اکنون در مخفیگاهش پنهان شده است و از داخل مخفی گاه سایه شکارچی را می بیند. ترس او از سایه خوب است؟ البته! این ترس باعث می شود که حیوان همچنان در مخفی گاهش بماند و آسیبی نبیند.
حیوانات کوچکتر از دیدن سایه پرندگان شکارچی می ترسند و فرار می کنند این نوعی برتری است که باعثافزایش گونه آنها می شود.
در انسان هم همین طور، معمولا قبل از اینکه عامل خطر را ببینیم سایه اشرا می بینیم ترس از سایه باعث فرار به موقع است. اگر در خانه تنها باشید و سایه فردی را ببینید که در راهرو راه می رود می ترسید اما این خیلی بهتر است که بعد از دیدن خود او بترسید!
ترس از ارتفاع
افراد زیادی هستند در جهان که ارتفاع وحشت دارند. ترس از ارتفاع دوپیامد مثبت و منفی دارد پیامد مثبت اینکه فرد را از قرار گرفتن در مکان مرتفع بازمی دارد و باعث ایمن ماندن او می شود و پیامد منفی اینکه اگر فردی در چنین موقعیتی قراربگیرد باعث عکس العمل اشتباه و گاها مرگبار برای او می شود. فردی که خیلی از ارتفاع می ترسد به کوه نوردی نخواهد رفت اما فردی که کمی از ارتفاع می ترسد در پایین آمدن مشکل خواهد داشت!
این ترس نیز ریشه در تاریخ دارد ... به نظر شما چرا پرندگان از ارتفاع نمی ترسند؟
ترس از تاریکی
عده ای معتقدند هر چیزی که در تاریکی هست در روشنایی هم هست.من با آنها هم عقیده نیستم!
من معتقدم در تاریکی چیزهایی هست که در روشنایی ممکن است نباشد! بعنوان مثال جنگل را تصور کنید. قسمت تاریک آن قطعا پر از حشرات خطرناک است و ممکن است موجودات شکارچی در آن مخفی شده باشند. حیوانی که از تاریکی می ترسد ایمن تر است یا آنکه نمی ترسد؟ عکس العمل مفید موجودات معمولا در تاریکی کاهش می یابد و این خود خطرساز است. در مجموعه موجوداتی که از تاریکی می ترسیدند نوعی برتری داشتند که باعث افزایش گونه انها شد.
ترس از اجساد انسان و حیوان
اکثر انسان ها و حیوانات از اجساد مرده و مخصوصا پاره پاره شده وحشت دارند دلیل آن را در یک جمله می توان خلاصه کردهر جا شکاری هست، شکارچی در نزدیکی است!حیواناتی که پس از دیدن جسد پاره شده و خون آلودموجودی دیگر به سرعت فرار می کردند ایمن تر ماندندو این برتری را به نسل های بعدی منتقل کردند.
ترس از عوامل متافیزیک نظیر روح و جن
اگر تصور کنید که موجودی ناشناخته ونامرئی اکنون پشت سر شماست می ترسید. چرا؟عموما ناشناخته ها ترسناک هستندموجودی که ناشناخته است خطراتش مشخص نیست و نحوه دفاع در برابر او معلوم نیست این ترس اگرچه خیالی است ترسناک تر از سایر عوامل است و فرد فریاد کشیدن و فرار کردن را اولین عکس العمل خود قرار می دهد.
ترس از مکان های ناشناخته
هر موجوی زیستگاه خود را می شناسدخطراتش را می داند و مکان های پنهان شدنش را بلد است. این موجود در مکان شناخته شده اش ایمن تر است. وقتی درجایی ناشناخته قرار می گیرد با خطراتی جدید مواجه خواهد شد. ترس از مکان های ناشناخته باعثقرار نگرفتن او در این مکان خواهد شد.

---

عکس العمل در برابر عامل ترس
کسی که می ترسد بسته به شرایط ممکناست یکی از عکس العمل های زیر را انجام دهد:
فریاد کشیدن:
فریاد کشیدن عموما در مردان و جیغ زدن در زنان اولین عکس العمل در برابر عامل ترس است. فریاد را صدایی با بسامد پایین و شدت سوت بالا و جیغ را صدایی با بسامد بسیارزیاد و شدت معمولی تعریف می کنیم.
صدایی که شدت بالا یا بسامد بالا دارد در اکثر مواقع باعث ترس موجود مهاجم خواهد شد و به سود افراد است. همچنین جیغ کشیدن در جوامع انسانی نوعی درخواست کمک نیز محسوب می شود!
همچنین اگر حیوانی قصد حمله به شما را داشت پیشنهاد می کنم از این برتری ذاتی خود استفاده کنید! انسان ها ، میمون ها و پرندگان موجوداتی هستند که از این واکنش بیشتر استفاده می کنند.
پارس سگ هم نوع پیشرفته آن به حساب می آید و وقتی سگ قصد ترساندن مهاجم را دارد از آن استفاده می کند نه وقت حمله! صدای پارس سگ شدت سوت بسیار بالایی دارد و یکی از موثر ترین روش ها برای ترساندن مهاجم است به همین دلیل توصیه اکید شده است از نگهداری سگ در خانه ای که زن باردار در آن حضور دارد خودداری کنید.
حمله آنی:
اگر به طور ناگهانی با عامل خطرساز مواجه شوید ممکن است بلافاصله به آن حمله ور شوید. این بسیار کارساز است اما نه همیشه! اگر فردی در کوچه خلوت ناگهان بهشما حمله ور شد شما بالافاصله ممکن است به اون ضربه ای بزنید و بگریزید. این ظاهرا بهترین راه است.
انسان ها، تمساح ها و گونه های گزنده مثل مار و عقرب بیشترین استفادهرا از این عکس العمل دفاعی دارند.
فرار کردن:
فرار کردن از موجود مهاجم اگر سرعت و مهارت دویدن شما بهتر است ایده بسیار خوبی است. همچنین وقتی قدرت کافی برای مقابله با مهاجم را نداشته باشید. اکثر موجودات مانند پرندگان ، چهارپایان گیاهخوار و حشرات از این روش استفاده می کنند.
بیهوش شدن
بیهوش شدن حالتی شبیه مردن است که باعث عدم تحریک غریزه کشتن در مهاجم می شود. در طبیعت معمولا حیوانات وحشی نظیر خرس و شیر از خوردن حیوانی که خودشان مرده اند خودداری می کنند.
انسان ها ، دوزیستان و گونه های خاصیاز پرندگان این عکس العمل را دارند.
ترس، ارثی یا اکتسابی؟
ترس معمولا ارثی است اما ترس های اکتسابی نیز وجود دارند. بعنوان مثالهر انسانی از مار سمی می ترسد اما نوزاد انسان ترسی از مار ندارد! در حالی که نوزاد میمون ها از همان ابتدا از مار وحشت دارند و ایندلیلی بر اکتسابی بودن ترس از مار در انسان دارد.
همچنین خاطرات گذشته می توانند عاملی برای ترس در آینده باشند. بعنوان مثال مواجهه ترسناک کودکی با قورباغه یا جوجه باعث ترس او از آن موجود در آینده اش خواهد بود و اینگونه ترس ها را معمولا به طور دائمی نمی توان درمان کرد.
ترس، مفید یا مضر؟
ترس ها عموما مفید هستند و باعث سالمماندن افراد از خطرات می شوند. کسی که از مکان های خلوت می ترسد از زورگیری و مورد حمله های ناخواستهدر امانند و کسانی که از آتش می ترسند از سوختگی در امانند. در بعضی مشاغل خطرناک مانند کار با ابزار نجاری، ترس از ابزار خطرناک بخشی از آموزشی است که باید به کارآموزان داده شود.
همچنین ترس از پدیده های خطرساز نوعی برتری ژنتیکی برای افزایش تعداد گونه های ترسو در طبیعت بوده است! در جوامع انسانی ترس از تفریحات ناسالم مثل مواد مخدر و هیجانات خطرساز عامل سالم ماندند افراد خواهد بود.
اما در مجموع ترس به شدتی که امکان عکس العمل مناسب را از فرد بگیرد یا باعث گوشه گیری او شود و در برخی موارد آسیب هایی نظیر حملههای قلبی و انواع سکته را به دنبال داشته باشد بسیار مضر است و باید با روش صحیح درمان شود.
شاید جالب باشد اگر برایتان بگویم که ترس از سرماخوردگی عاملی بود که زنی خود را به مدت ده سال در خانه اش حبس کند!

[ارمين2012]

منکه فقط از خدا میترسم همین و بس