(آتیلا امپراتور هون )

[† αƖιєη †]

آتیلا امپراتور هون 
آتیلا (۴۰۵ تا ۴۵۳ میلادی): رهبر قوم هون که در زمان حیاتش بزرگ‌ترین امپراتوری را در اروپا، از رود اورال تا دانوب داشت. در زمان فرمانروایی اش وی یکی از مخوف‌ترین دشمنان امپراتوری‌های روم غربی و شرقی بود. رومیان به او لقب تازیانه خداوند داده بودند و به او باج می‌دادند تا کاری به کار رم نداشته باشد.

آتیلا در آغاز به ایران حمله کرد و با شکست مواجه شد. حمله‌ای که او در سال ۴۴۱ میلادی به امپراتوری روم شرقی کرد باعث شد تا تصمیم به حملات بیشتری به سوی غرب بگیرد. وی در اروپا شهرهای بسیاری را نابود و غارت کرد. 

آتیلا امپراتور هون 


دوران حکمرانی از ۴۳۴ تا ۴۵۳ میلادی 
سال تولد سال ۴۰۶ میلادی 
سال مرگ سال ۴۵۳ میلادی 
نام پدر مونجوک 
سلف بلدا و راگا 
جانشین اللاک 

حکمرانی:
۱ حکمرانی 
۲ نام 
۳ شمشیر آتیلا 
۴ مرگ آتیلا 
۵ نوادگان آتیلا 
۶ وجهه آتیلا در میان ملل مختلف 
۷ کارهای هنری مرتبط با آتیلا 
۷.۱ موسیقی 
۷.۲ فیلم 
۷.۳ سایر 
۸ جستارهای وابسته 
۹ گالری تصاویر 
۱۰ منابع 
۱۱ پیوند به بیرون 
گستره امپراطوری هون


مرگ عموی آتیلا به نام روگیلا (راگا و یا روا) در سال ۴۲۴ میلادی موجب شد که او به همراه برادرش بلدا (یا بودا)که فرزندان مونجوک بودندکنترل امپراطوری هون را به دست بگیرند. آتیلا دو بار به بالکان لشگر کشید و پیش از شکست در نبرد چالون از گل (فرانسه امروزی) تا اورلئان پیش رفت؛ وی در ۴۵۲ امپرطور روم غربی والنتینای سوم را از پایتختش راونا بیرون راند و به قسطنطنیه و رم رسید وی از تاختن به این دو شهر خودداری ورزید.

نام:
آتیلا از یکی از نسخه‌های کتاب اِدای شاعرانه.


منشا نام آتیلا دقیقا معلوم نیست چون اطلاعات بسیار کمی درباره اسامی هون‌ها موجود است.ممکن است این نام از کلمه آتیل که در آلتایی قدیم به معنی آب و نیز نام رود ولگا در زبان ترکی است، ایجاد شده باشد.(همچنین این نام را با آتالیق -به معنی پدرخوانده-که عنوانی مهم در قبایل ترک بوده مقایسه کنید)مورخ لهستانی نام آتیلا را بصورت آگویلا بکار برده که معنی کلمه آگوا در زبان لاتین آب است. برخی هم معتقدند که نام آتیلا از ترکیب کلمه ایتلت مجاری (به معنی قاضی) یا آتا در زبان گوتی (آتا -به معنی پدر-از زبان ترکی وارد این زبان شده‌است) با پسوند تصغیر ایلا ایجاد شده‌است.نوشته‌های تاریخی نشان می‌دهد که نام آتیلا در اروپای مرکزی قبل از آتیلای هون نیز رواج داشته‌است. نام آتیلا در زبانهای مختلف به شکل‌های متفاوتی مورد استفاده قرار می‌گیرد بعنوان مثال:

در زبان انگلیسی: Ætla , Attle و Atlee 
در زبان‌ ایتالیایی: Attila 
در زبان‌های اسکاندیناوی: Atli و Atle 
در زبان آلمانی: Etzel 
در زبان مجاری: Attila، Atilla و Etele 
در زبان ترکی: Attila، Atila و Atilla 
در زبان قزاقی: Edil 
شمشیر آتیلا:
نقل است که آتیلا شمشیری داشت به نام مریخ که معتقد بود این شمشیر را خدای جنگ مریخ به او هدیه کرده‌است داستان از این قرار است که روزی در دوران جوانی در دشتی تنها بود که طوفانی به پاشد او برای پناه بردن به مکانی امن هراسان میدوید تا خود را به سرپناهی برساند. در همین حین در مقابل پایش رعدو برقی بر زمین نشت و آنچه باقی گذاشت یک شمشیر بود با لبه‌ای پهن که آنرا مرخ نام نهاد.

مرگ آتیلا:
آتیلا که در شب زفاف آخرین ازدواجش با ایلدیکو که زنی جوان و زیبا از گوتها بود در اثر خونریزی بینی و به روایتی خون ریزی داخلی فوت کرد. هون‌ها جنازه آتیلا را در سه تابوت درون هم قرار دادند تابوت اول که جسد درون آن قرار داشت از طلا، تابوت دوم که تابوت طلایی را درون خود جا داده بود از نقره و سومین تابوت که تابوت نقره درون ان جای می‌گرفت از فولاد بود. تابوت آتیلا را در بستر رود تیزا دفن کردند.

آتیلا آن چنان محبوب مردم خود بود که در عزای او به جای اشک ریختن رگها خود را می زدند و خون خود را می ریختند.

نوادگان آتیلا:
آتیلا فرزندان بسیاری داشت از میان فرزندان او سه تن از پسرانش به نامهای اللاک، دنگیز (دنیز) و ارناخ بر سر تصاحب تاج و تخت پدر به جنگ با یکدیگر پرداختند که این نزاع با پیروزی اللاک همراه بود. امروزه ادعاهایی در مورد انتساب برخی پادشاهان به آتیلا مطرح می‌شود یکی از این ادعاهای معتبر و قابل اثبات، ادعای انتساب تزارهای بلغارستان به آتیلاست. ادعای دیگری که بسیار رایج اما اثبات نشده‌است، انتساب شارلمانی-بنیانگذار امپراطوری مقدس روم - به آتیلا است.

وجهه آتیلا در میان ملل مختلف:
مجسمه آتیلا در شهر سویوت ترکیه


در بیشتر کشورهای اروپای غربی وی نمادی از بیرحمی و تجاوزگری است. بر عکس برخی تاریخنگاران وی را پادشاهی بزرگ و شریف دانسته‌اند.آتیلا در فرهنگ مجارها و ترکها و فرهنگهای وابسته یک قهرمان است. در افسانه‌های اسکاندیناوی نیز از آتیلا به نیکی یاد شده‌است. در منظومه‌های حماسی آلمانیها آتیلا دیگر یک بلای آسمانی نیست. او پادشاهی است صلح‌جو که میلی به مبارزه و کشور گشایی ندارد. در سرود نیبلونگن این امر بوضوح دیده می شود.

در قزاقستان نیز آتیلا یک قهرمان است و بانک ملی این کشور تصویر او بر روی سکه های 100 تنگه ای حک نموده است.

در سال ۱۸۲۹ محققی به نام یوری هوکا-ونلین (Jurij Huca-Venelin) نظریه اسلاو بودن آتیلا و هونها را مطرح کرد که مورد توجه بسیار قرار گرفت. به دنبال او ایوان اگورویچ زابلین (Ivan Egorevic Zabelin) نیز بر پایه کمک آتیلا به اسلاوها در جنگ با گوت‌ها چنین ادعایی را مطرح کرد و در کتاب خود به نام «آتیلا و روسها» از آتیلا بعنوان حاکم مطلق تمامی روسها (اوکراینیها، روسها و بلاروسها) دانست.

انتساب تزارهای بلغارستان به آتیلا باعث محبوبیت او در بلغارستان شده‌است.

کارهای هنری مرتبط با آتیلا:
موسیقی:
گروه متال نروژی دیمو بورگیر ترانه‌ای درباره آتیلا با نام Hunnerkongens Sorgsvarte Ferd Over Steppene سیر اندوهناک پادشاه هون در میدان جنگ ساخته‌است. 
گروه هوی متال آیسد ارث ترانه‌ای با نام آتیلا در آلبوم خود به نام The Glorious Burden (رسالت باشکوه) منتشر کرد.در این ترانه از دوران حکمرانی آتیلا سخن به میان آمده‌است. 
گروه هوی متال بریتانیایی Saxon در آلبوم سال ۲۰۰۶ خود به نام The Inner Sanctum (حریم باطنی) ترانه‌ای با نام آتیلاپادشاه هون را جای داده‌است. 
لونته سورنیی آهنگساز مجاری و عضو گره ایللس آهنگ اپرای راک به نام Attila, Isten kardja (آتیلا، شمشیر خداوند) را ساخته‌است. 
قطعه اپرا به نام Attila, König der Hunnen (آتیلا پادشاه هون) توسط جوزپه وردی ساخته شد که اشعارش توسط تمستوکل سلرا و اولین اجرای آن توسط زکریا ورنر در سالن تئاتر شهر ونیز در ۱۷ مارس سال ۱۸۴۶ انجام یافت. 
گروه متال مجاری دالریادا ترانه‌ای درباره شکوه آتیلا جد مجارها ساخته‌است این ترانه که در آلبوم سال ۲۰۰۸ این گروه با نام Szlek (بادها) جای گرفته‌است Égnek ostora (تازیانه آسمانی) نام دارد. 
فیلم:
جرارد باتلر در سریال تلوزیونی آتیلا


آنتونی کوئین در فیلم The Scourge of God (تازیانه آسمانی) نقش آتیلا را برعهده گرفته‌است در این فیلم سوفیا لورن نیز بصورت افتخاری هنرنمایی کرده‌است.
داگلاس سیرک در فیلم Sign of the Pagan (تایید کافر) به دوران حکمرانی آتیلا پرداخته‌است او در این فیلم نقش آتیلا را به جک پالانس داده‌است. 
سریال تلوزیونی آتیلا در سال ۲۰۰۰ میلادی ساخته و سال بعد پخش شد. در این سریال جرارد باتلر نقش آتیلا را برعهده داشت. 
سایر:
در بازی کامپیوتری Age of Empires II نبردها و لشگر کشی‌های آتیلا موضوع بازی است. 
مارگارت تاچر نخست وزیر سابق انگلیس بصورت گسترده‌ای به آتیلای هون مشهور بود. 
در سال 2009 بانک مرکزی قزاقستان سکه های 100 تنگه ای با نقش آتیلا ضرب نموده است