میرزا علی اصغر خان امین السلطان

[PROOSHAT]

تاریخ تولد ۱۲۷۵ه.ق.
تاریخ درگذشت ۱۳۲۵/۰۷/۲۱ه.ق.
محل تولد شهر تهران
محل درگذشت شهر تهران
ملیت کشور ایران
مناصب و مشاغل
نخست وزیر
حکومت قاجار ( ۱۳۲۵ه.ق. )

بعد از مشروطیت محمدعلی شاه، امین السلطان را به ایران فرا خواند و او را نخست وزیر قرار داد. در این دوران امین السلطان تلاش کرد تا به اوضاع مملکت سر و سامان و مجلس و شاه را آشتی دهد. ولی در پنجمین ماه صدارت در 21 رجب سال 1325 ه.ق وقتی به مجلس رفته بود به وسیله شخصی به نام عباس آقا صراف کشته شد.

صدراعظم
حکومت قاجار ( از ۱۳۱۰ه.ق. تا ۱۳۱۴ه.ق. )

در 1303 ه.ق میرزا یوسف مستوفی الممالک فوت کرد و امین السلطان که وزیردربار بود به مدت دو سال بر امور وزارتخانه ها نظارت داشت. در سال 1305 ه.ق ناصرالدین شاه او را رسما وزیر اعظم نمود و در سال 1310 ه.ق عنوان صدراعظمی اعطا کرد. دولت های انگلستان و روسیه نسبت به امین السلطان نظر مساعدی داشتند و برای جلب دوستی او رقابت می کردند. انگلیسی ها توانستند نظر او را به خود جلب کنند و در ضمن سفر سوم ناصرالدین شاه به اروپا () از شاه و صدراعظم پذیرایی گرمی به عمل آوردند. در همین سفر بود که امتیاز لاتاری به میرزا ملکم خان فروخته شد و مقدمات فروش امتیاز رژی و تالبوت فراهم آمد. امین السلطان برای تامین خزانه خالی و دریافت رشوه کلان شاه را تشویق به اعطای امتیازات کلان کرد که مخالفت علما را برانگیخت. پس از جنبش تحریم تنباکو امتیاز رژی لغو شد و امین السلطان سیاست نزدیکی به روس ها را در پیش گرفت و امتیاز تشکیل بانک استقراضی را به روس ها اعطا کرد. ترور ناصرالدین شاه در آستانه مراسم پنجاهمین سال سلطنتش صحنه سیاسی کشور را تغییر داد. عده ای از نویسندگان تاریخ، این فرضیه را بیان می کنند که امین السلطان از قصد شاه برای برکناری خود مطلع شده بود به همین دلیل از ترور شاه آگاه بود و از آن جلوگیری نکرد.

بعد از ترور ناصرالدین شاه، امین السلطان مقدمات جلوس به سلطنت مظفرالدین شاه را که سال ها در منصب ولیعهدی در تبریز اقامت داشت، فراهم ساخت و چندین ماه به عنوان صدراعظم به سروسامان دادن امور پرداخت. عدم حمایت روس و انگلیس و عدم توفیق در کسب وام خارجی به علاوه مخالفین سرسخت باعث برکناری وی از صدارت شد. بعد از عزل مدتی در قم تبعید بود.

حکومت قاجار ( از ۱۳۱۶ه.ق. تا ۱۳۲۱ه.ق. )

امین السلطان پس از یکسال و نیم عزلت بار دیگر از مظفرالدین شاه فرمان صدراعظمی گرفت. او در وهلۀ اول به بهانۀ های مختلف مخالفان خود را از تهران دور کرد و ثانیاً برای فراهم کردن پول برای خزانه خالی و سفر شاه به اروپا، از دولت های مختلف تقاضای وام کرد و سرانجام از دولت روسیه وامی به مبلغ 22میلیون منات طلا با گرو گذاشتن گمرک شمال دریافت نمود. شاه و امین السلطان پس از دریافت این وام عازم فرنگ شدند (1317 ه.ق) فرانسه سوء قصدی علیه شاه صورت گرفت که جان بدر برد. امین السلطان به دلیل جسارتش در نجات شاه، لقب اتابک اعظم گرفت. صدراعظم به سیاست نزدیکی با روس ها ادامه داد و قرارداد گمرکی جدیدی منعقد کرد و برای دلجویی از انگلستان قرارداد دارسی را امضاء و امتیاز بهره ­برداری از نفت جنوب به مدت شصت سال به تبعه انگلستان واگذار کرد. (1319 ه.ق) مخالفت روسها با امتیاز دارسی منجر به گرفتن امتیاز خط­ آهن جلفا به قزوین شد. امین السلطان پس از دریافت وامی دیگر شاه را دوباره به سفر فرنگ برد. بعد از مدتی به خاطر تردید سفرای دو کشور روس و انگلیس و بد بینی شاه نسبت به امین السلطان به دلیل مرگ حکیم الممالک، در سال 1321ه.ق از صدارت عزل شد.

وزیر
دربار قاجار ( از ۱۳۰۰ه.ق. تا ۱۳۱۳ه.ق. )

امین السلطان پس از مرگ پدرش، به فرمان ناصرالدین شاه وزارت دربار و مشاغل دیگر پدرش را عهده دار شد و تا پایان عمر شاه در همین مقام باقی ماند.


حوادث مهم زندگی
نام قاتل
عباس آقا تبریزی
عباس آقا میرزا وقتی امین السلطان را کشت و در محاصره افتاد، تیری هم به خود زد و درگذشت. هنگام مرگ بیست و دو ساله بود. از جیب او کارتی به دست آمد که روی آن نوشته بود: عباس‌آقا صراف آذربایجانی عضو انجمن فدائی ملت. از این "انجمن" نیز نشانی در نوشته‌های آن دوره نیست و احتمالاً برای ترساندن دیگر مستبدین چنین کارتی را در جیب گذاشته بود.


روابط خانوادگی
نام پدر
آقا ابراهیم امین السلطان

نام برادر
میرزا اسماعیل خان امین الملک

دارای رابطه خانوادگی با
اسکندرخان آبدارباشی
اسکندر خان عموی میرزا علی اصغر امین السلطان بود.

آقا باقر سعدالسلطنه
سعدالسلطنه دایی امین السلطان بود.

دوستعلی معیری
همسر اول دوستعلی معیری دختر میرزا علی‌اصغرخان امین‌السلطان بود.