فریبرز عرب نیا؛ بازیگری تجربه گرا

[|| Mιѕѕ α.η.т ||]

به گزارش سینما خبر؛ برخی فیلمسازان کشور به بازی گرفتن از بازیگران جوان و تا حدود زیادی گمنام شهرت یافته اند که با تکیه بر تکنیک و غریزه، نقش را برای بازیگر خود شکافته و به شکل حیرت انگیزی نقش را عینیت می بخشند.

شاخص ترین این دسته از فیلمسازان ˈمسعود کیمیاییˈ و ˈداریوش مهرجوییˈ هستند که بخشی از مهمترین نقش آفرینی های تاریخ سینمای ایران را در آثار خود رقم زده اند.

در این میان کیمیایی با توجه به شمایل خاص قهرمان های آثار خود و نیز کنشمندی فوق العاده آنها، از اهمیت بسیار برخوردار بوده و تقریبا اکثر قریب به اتفاق بازیگران ایرانی خواهان حضور جلوی دوربین وی هستند.

یکی از کشف های سینمایی او که بعدها کارنامه پرباری را برای خود رقم زد، ˈفریبرز عرب نیاˈ است.

وی 25 فروردین سال 1344 در تهران متولد شد و پس از تحصیل در رشته گرافیک، بواسطه علاقه به بازیگری، دوره های آزاد بازیگری تئاتر را زیر نظر ˈحمید سمندریانˈ گذراند.

عرب نیا نخستین بار نقش هایی کوتاه را در فیلم های ˈمسافرانˈ و ˈوصل نیکانˈ - هر دو محصول 1370 - ایفا کرد و پس از چند تجربه دیگر در فیلم های ˈمن زمین را دوست دارمˈ،ˈخسوفˈ، ˈسال های بی قراریˈ و ... برای ایفای یکی از نقش های اصلی فیلم ˈضیافتˈ ساخته مسعود کیمیایی انتخاب شد.

در آن ایام کیمیایی برای قهرمان خسته و زخمی مشهور فیلم های خود بدنبال چهره ای جوان با مختصات مخصوص به خود بود تا وی را جانشین ˈفرامرز قریبیانˈ پا به سن گذاشته کند.

چهره باصلابت و مردانه عرب نیا در کنار بیان پخته و صدای گیرای او، کیمیایی را مجاب به انتخاب برای نقش ˈعلی یزدانیˈ کرد.

نقشی به شدت جذاب و کنشمند که بیش از شش بازیگر اصلی ˈضیافتˈ به چشم آمد و مورد توجه عامه مخاطبان هم قرار گرفت.

نمایش فیلم فوق در جشنواره فیلم فجر، منتقدان را متوجه عرب نیا کرده و او را در کانون توجهات قرار داد.

همکاری این دو در فیلم ˈسلطانˈ(1375) نیز یکی دیگر از نقاط عطف بازیگری سینمای ایران است که در آن بازی عرب نیا به استانداردهای بازیگری سینمای ایران نزدیک شد و می توانست در صورت استمرار این همکاری، به نتایجی درخشان تر و آثاری به شدت ماندگار ختم شود که متاسفانه رخ نداد.

در سال های میانی و پایانی دهه هفتاد، عرب نیا به یکی از پرکارترین بازیگران سینمای ایران تبدیل شد که تقریبا در هر گونه ای هم بازی کرد؛ از ملودرام هایی همچون ˈطوطیا ˈساخته مرحوم ایرج قادری گرفته تا آثار شاخصی همچون ˈجهان پهلوان تختیˈ و ˈشوکرانˈ - هردو از ساخته های بهروز افخمی - که بیش از هر چیز به نگاه حرفه ای وی به بازیگری به عنوان شغل باز می گشت.

وی در ˈشوکرانˈ در نقش مهندس ˈخاکپورˈ چنان ظاهر شد که پوسته بیرونی نقش را کنار زده و کاملا با نقش یکی شده است.

فراز وفرودها و تاریک و روشنایی های این نقش که فوق العاده هم نوشته شده، بازیگری از این جنس را می طلبیده و انتخاب غلط بازیگر می توانست نقش و در نهایت فیلم را به نابودی بکشاند.

فیلم ناتمام ˈجهان پهلوان تختیˈ به کارگردانی علی حاتمی که در ادامه به یک فیلم خوش ساخت به کارگردانی بهروز افخمی تبدیل شد، فرصت خوبی را برای این بازیگر خوش قریحه فراهم کرد تا یکی از درونی ترین و کنترل شده ترین نقش های عمر خود را ایفا کند.

عرب نیا در نقش کارگردان فیلم جهان پهلوان تختی با بزنگاه هایی مواجه می شود که هوش او را به چالش کشیده و به قضاوتی سخت و سهمگین فرامی خواند.

عرب نیا برای نخستین بار نامزد دریافت سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شد که البته از تصاحب آن بازماند!

سه گانه کمتر قدر دیده محمدعلی سجادی - ˈشیفتهˈ، ˈرنگ شبˈ و ˈجنایتˈ -، نقش های فوق العاده ای را در دوتای نخست برای عرب نیا درست در دوران اوج بازیگری او در سینما به ارمغان آورد.

این بازیگر سینما در فیلم ˈشیفتهˈ، نقش مرد کارگری را ایفا می کند که برخلاف نظر خانواده، با دختری به نام ˈروجاˈ ازدواج کرده و در شب تولد دختر خردسال خود با حقیقتی تلخ مواجه می شود.

سجادی در این فیلم فضایی را برای بازیگران فراهم کرده تا بهترین بازی های آنها را ثبت کنند.

شخصیت ˈطاهرˈ از آن دسته نقش هایی است که برای بازیگران، جذابیت های بسیار داشته و می تواند آنها را به قله های موفقیت برساند.

عرب نیا با بازی در سکوت و تکیه روی لکنت زبان ˈطاهرˈ و در رویارویی با لعیا زنگنه در نقش ˈروجاˈ، لحظات درخشانی را رقم زد.

این اتفاق به شکلی دیگر در فیلم ˈرنگ شبˈ هم می توانست ادامه پیدا کند که ممیزی های بسیار جلوی آن را گرفت.

البته بخش مهمی از این ممیزی ها که فیلم را مدتی در توقیف نگهداشت به پرونده قتل های زنجیره ای قاتلی مشهور به ˈخفاش شبˈ بازمی گشت که همزمان با آماده سازی ˈرنگ شبˈ برای اکران، محاکمه ای پرسروصدا داشت.

عرب نیا دوگانگی نقش و دگردیسی خود را به خوبی درک و اجرا کرده و مخاطب را به بهترین شکل با دو روی سکه این شخصیت آشنا می کند.

در سال های ابتدایی دهه هشتاد، وی همچنان پرکار ظاهر شد اما حضور وی در فیلم های کاملا متوسطی همچون ˈستاره های سربیˈ ،ˈدختری در قفسˈ و ˈبرگ برندهˈ چنگی به دل نمی زند.

در این میان فقط دو فیلم ˈعطشˈ ساخته حسین فرحبخش و ˈباج خورˈ به کارگردانی فرزاد موتمن، تک لحظاتی درخشان با بازی عرب نیا داشت که اوج آن را در صحنه پایانی فیلم و نگاه بهت زده او پس از گلوله خوردن را شاهد هستیم.

عرب نیا در همین ایام قراردادی را برای بازی در مجموعه تلویزیونی ˈمختارنامهˈ به کارگردانی داود میرباقری امضا کرد که با توجه به تولید طولانی مدت آن و در نتیجه دور ماندن وی از سینما، تصمیمی پرخطر به نظر می رسید.

نقش ˈمختار ثقفیˈ با آن پس زمینه تاریخی، نقشی به شدت مناسب عرب نیا بود که کاملا با فرم بازیگری او همخوانی داشت.

این نقش نیاز به بازیگری داشت که علاوه بر تسلط بر تکنیک های بازیگری، دارای کاریزمای بالا نیز باشد.

این بازیگر با استعداد هم با داشتن این فاکتور مهم، نقش را از کار درآورد و نزد مخاطبان از عام تا خاص به محبوبیتی کم نظیر دست یافت.

وی لابه لای فیلمبرداری این مجموعه تلویزیونی در فیلم های ˈطاووس های بی پرˈ، ˈشکلات داغˈ و ˈصندلی خالیˈ ایفای نقش کرد که هیچیک از آنها در مواجهه با مخاطبان به موفقیت خاصی دست نیافت.

فیلم های ˈپرتقال خونیˈ ساخته سیروس الوند و ˈخاک و آتشˈ به کارگردانی مهدی صباغ زاده آخرین فیلم های به نمایش درآمده از عرب نیا نیز با وجود تعلق به گونه های مختلف، بواسطه برخورداری از فیلمنامه هایی ضعیف و تکراری مورد توجه قرار نگرفته و بازی متوسط عرب نیا هم در هردوی آنها به تبع آن چندان به چشم نیامد.

فریبرز عرب نیا سال 91 را با ایفای نقش شهید چمران در فیلم ˈچˈ به کارگردانی ابراهیم حاتمی کیا سپری کرد که حواشی آن نیز تا روزهای پایانی سال ادامه داشت.

ایفای نقش شهید ˈچمرانˈ به عنوان یکی از مهمترین چهره های انقلابی کشور که حماسه های بسیاری هم در ماه های پایانی عمر خود آفرید، بازیگری جسور و تجربه گرا را می طلبید که عرب نیا تا حدود زیادی این فاکتورها را داراست.

حال باید منتظر اکران فیلم ˈچˈ بود تا بهتر بتوان توان بازیگری وی را در سال های میانی چهارمین دهه عمر و پس از چند سال غیبت از سطح اول سینمای ایران سنجید.