دانستنی ها » آیا از عوارض و آسیب های پنهان دروغ آگاه هستیم؟

[Hesam88]

دروغ : بیان گفته ای غیر واقعی و یا خلاف معقول و یا انجام رفتاری برای القا و رساندن مقصود دیگری خلاف واقع

دروغ نشانه ای ضعف فردی است و فرد دروغگو یک شخصی دارای شخصیت ضعیف و یا تحقیر شده است و با تکرار و ادامه این مسیر دروغگویی و دروغ پردازی دچار یک بیماری فکری و رفتاری مزمن خواهد شد.

ترس از واقعیت اولین و مهمترین دلیل دروغ است

كتمان حقایق یا دروغ گفتن عادت ناپسند برخی از افراد است كه پایه‌های شكل گیری آن از دوران كودكی نهاده می‌شود و افرادی از این عادت برای پیشبرد اهداف استفاده می‌كنند.
پنهان كردن حقیقت از گناهانی است كه آیات و احادیث بی شماری در رابطه با پیامدها و ضررهای دنیوی و اخروی آن در زندگی انسان وجود دارد. این رفتار اگرچه ممكن است در كوتاه مدت آدمی را در پیشبرد اهدافش كمك كند، اما چنانچه الگوی رفتاری و تفكری انسان در زندگی اش شود نه تنها سلامت جسم و روح او را به مخاطره می‌اندازد بلكه آیندگان و یك نسل را به سمت فتنه انگیزی سوق می‌دهد.

ریشه‌های دروغگویی

دروغگویی از رذایل اخلاقی است كه در روایات مختلف، پنهان كردن حقیقت و گفتاری خلاف واقعیت معنی شده و در احادیث گوناگون نیز در كنار شرك و عاق والدین از جمله گناهان كبیره یاد شده است. این عادت زشت اخلاقی هرگز جزو ذات و فطرت انسان نیست. بلكه عوامل روانشناختی و محیطی است كه این خصیصه را در انسان شكل می‌دهد.

دكتر علی اسماعیلی، روانشناس علل مختلفی را در رابطه با این ناهنجاری اخلاقی برشمرده و می‌گوید: عادت به بیان سخنان نادرست خصیصه ای آموختنی است كه به مرور زمان بخشی از ذات انسان می‌شود. اعمال رفتارهای منفی از سوی اطرافیان، جبران احساس حقارت، منافع شخصی، مصلحت، قرار گرفتن در موقعیت‌های بحرانی، ترس، دستیابی به اهداف خاص، واقع بین نبودن و توجیه رفتار از عمده ترین دلایلی است كه افراد جامعه را به سمت دروغگویی سوق می‌دهد. وی معتقد است: خانواده نخستین كانونی است كه الگوهای رفتاری فرزندان را شكل می‌دهد بنابراین ریشه‌های اولیه شكل گیری این صفت ناپسند را باید در جمع خانوادگی جست وجو كرد. هنگامی كه والدین به سادگی جملات دروغ به زبان می‌آورند فرزندان نیز آن را مبنای اخلاقی خود قرار داده و تناقض گویی را می‌آموزند. این در حالی است كه پس از آن نیز با ورود به جامعه هنگامی كه به نتایج دلخواه شان نرسند به خود اجازه كتمان حقیقت را داده و این عمل ناشایست را مرتكب می‌شوند.

دروغگو، فراموش كار می‌شود

نگاهی به كتب آسمانی بیانگر آن است كه حقیقت و راستگویی همواره مایه ارتقای شخصیت انسان شده و گاه او را به مقام و رتبه‌های عالی رسانده كه نقطه مقابل آن یعنی تناقض گویی و كذب او را از رسیدن به مرتبه‌های عالی دور می‌كند.

امیر شفیعی، كارشناس مذهبی، عقوبت هر گناهی را در درجه نخست متوجه خود شخص دانسته و می‌گوید: خداوند همواره تكذیب كنندگان را وعده آتش جهنم داده و پیامبر اكرم (ص) دروغ را به همراه خیانت در امانت و خلف وعده از نشانه‌های نفاق دانسته است. وی در ادامه می‌افزاید: دروغگویی مانع چشیدن طعم ایمان می‌شود به طوری كه از امیرالمومنین (ع) نقل است كه می‌گوید: هیچ بنده‌ای طعم ایمان را نمی‌چشد مگر آنكه دروغ را ترك نماید.
این در حالی است كه خداوند افراد دروغگو را از بركات و رزق و روزی محروم می‌كند و راه حق را به ایشان نشان نمی‌دهد. به گفته این كارشناس اسلامی، دروغگو قابل رفاقت و برادری نیست و به نقل از امیرالمومنین(ع) مسلمانان باید از دوستی و برادری با افراد دروغگو بپرهیزند زیرا سخن حقیقت او نیز باور كردنی نیست. وی در ادامه بی اعتمادی را از دیگر آثار دروغگویی در جامعه می‌داند كه در نهایت روحیه تعاون، همكاری، نوعدوستی و در كل زمینه پیشرفت را در جامعه كاهش داده، كسب و كار را وقفه می‌اندازد و جامعه را متحمل تاوان سنگینی می‌كند. این در حالی است كه از امام صادق(ع) روایات بسیاری وجود دارد كه خداوند فراموشكاری را مجازات دروغگویان قرار داده، تا رسوا شوند.
دكتر منوچهر طباطبایی راد، روانشناس، نیز در این رابطه معتقد است، دروغگو حقیقتاً كم حافظه می‌شود زیرا مغز انسان برای راستگویی خلق شده و بیان جملاتی خلاف حقیقت در عملكرد آن اختلال ایجاد می‌كند. در نتیجه از آنجا كه مغز فضای لازم برای بایگانی گفته‌های خلاف واقع و مختلف به دیگران را ندارد، تناقض گویی و فراموش كاری باعث رسوا شدن او می‌شود.

تهدیدی برای سلامت جسمانی
دروغگویی نه تنها روح و روان انسان را متوجه اثرات منفی ساخته و بار گناهان او را می‌افزاید، جسم او را متضرر طیف وسیعی از عوارض می‌كند. اضطراب، نخستین پیامدی است كه با بر زبان آوردن جملات نادرست بر انسان فائق می‌شود. این حالت ناخوشایند میزان ترشح هورمون كورتیزول را در بدن افزایش داده و در نتیجه میزان ترشح هورمون اندورفین را كه سبب حالات خوب و خلق مثبت می‌شود، كاهش می‌دهد.
از آنجا كه اغلب تركیبات ترشح شده در بدن انسان تحت تاثیر افكار اوست، هرگونه ناراحتی و ترس با تاثیر بر ترشح هورمون كورتیزول، تنظیم قند خون بدن را بر هم زده و عملكرد سیستم ایمنی را افت می‌دهد. این در حالی است كه نوراپی نفرین یعنی هورمون مترشحه از غده فوق كلیه با اضطراب ناشی از كتمان حقیقت، میزان ضربان قلب و فشار خون را افزایش می‌دهد.
دكتر منوچهر طباطبایی راد، افراد دروغگو را نه تنها دشمن خدا بلكه دشمن خود می‌داند و می‌گوید: خداوند سیستم عصبی و مغز انسان را بر پایه حقیقت، راستی و درستی آفریده بنابراین هرگونه كلام اشتباه و مغایر با دانسته‌ها در عملكرد فیزیولوژیای مغز اختلال ایجاد می‌كند و به همین دلیل نورون‌های مغزی پیام هایی را به سایر قسمت‌های سیستم عصبی ارسال كرده و آثاری مانند تعریق، ارتعاش در كلام و افزایش ضربان قلب را برجای می‌گذارد. در واقع این تغییرات همان پدیده‌ای است كه با استفاده از آن دستگاه دروغ سنج ، جملات دروغ را تشخیص می‌دهد. به گفته دكتر طباطبایی ، برای تشخیص كلام درست از نادرست، نشانه‌های زیادی وجود دارد. تن صدای افراد بسیار مهم است. بسیاری از افراد هنگام بیان جملات نادرست ، تن صدای بالاتری پیدا می‌كنند. خنده‌های بی دلیل و بی گاه دارند و همواره سعی می‌كنند تا با صحبت‌های زیبا و جذاب، امكان كشف حقیقت را از مخاطب سلب كنند.
حركت مداوم چشم‌ها به اطراف، امتناع از برقراری ارتباط مستقیم چشمی با مخاطب، انقباض یا انبساط شدید مردمك چشم ها، پوشاندن بخشی از دهان یا صورت هنگام صحبت، خاراندن بینی، تپق زدن و یك سری اشتباهات رفتاری و گفتاری دیگر از نشانه هایی است كه به گفته دكتر طباطبایی هنگام درگیری مغز با دروغگویی معمولاً بروز پیدا می‌كند به همین دلیل این قبیل افراد اغلب سعی دارند تا نگاهی مستقیم با مخاطب خود نداشته باشند و در نتیجه كمتر احساس ناامنی كنند.

الگوسازی
به اعتقاد روانشناسان، چنانچه والدین راستگویی را معیار باارزشی برای فرزندان خود معرفی و به این بهانه آنها را تشویق كنند، حقیقت گویی ملكه ذهن فرزندان شده و الگوی رفتاری آنان می‌شود. به گفته دكتر اسماعیلی، والدین وقتی نشانه هایی از صفت دروغگویی را در فرزندان خود دیدند باید برخورد درستی با آنها داشته باشند تا این رفتار در آنان پرورش پیدا نكند. از طرف دیگر باید مراحل تكامل كودكان مورد توجه قرار گیرد زیرا كودكان تا سنین پنج الی شش سالگی در حال تحول هستند و خیالبافی می‌كنند در حالی كه والدین این رفتار او را به حساب دروغ می‌گذارند. این در حالی است كه در سنین بالاتر لازم است عامل دروغگویی كودك را شناسایی با روی خوش با او به صحبت نشست و برای تكرار نكردن آن قول گرفت.
این در حالی است كه سیستم آموزشی و رسانه‌ها نیز در الگوسازی معیارهای مثبت جایگاه ارزشمندی دارد. چنانچه در خانواده و مدارس از رهنمودهای مذهبی بهره برده شود و نتیجه گفتار نادرست در قالب برنامه‌های تلویزیونی، كارتون، تئاتر و یا دیگر رشته‌های هنری نمایش داده شود، كودكان خواهند فهمید كه دروغگویی ممكن است در كوتاه مدت سودمند باشد ولی در بلندمدت شخص، خانواده و جامعه را متضرر خواهد كرد.

دروغ آرامش خود و اجتماع را برهم می زند چرا که در فرد دغدغه ایجاد می کند اعم از اینکه اگر فلان اتفاق افتاد و یا فلان کار من پیش نرفت چه دروغ جدید و یا دیگری را بگویم و یا از نتیجه و اثر دروغ که چه چیزی رخ خواهد داد نکند که پیشامد بدتری برایم بیافتد و .... رهایش نخواد کرد و با گسترش دروغ و فریبکاری در جامعه بدبینی و بی اعتمادی گسترش یافته و التهاب فکری و روانی ایجاد می کند.


انتخاب با ما سات - مشکل و ضعف را بشناسیم و به بهترین شکل آنها را برطرف نماییم.