آشنایی با کویر بشرویه

[bOoOoOy]

آب و هواي حاكم بر منطقه از نوع خشك و كويري مي‌باشد حداكثر و حداقل مطلق درجه حرارت هوا در ايستگاه بشرويه 49 و 27- درجه سانتي‌گراد گزارش شده است در روستاهاي حاشيه شمالي بشرويه درجه حرارت بالا و روستاهاي غربي و جنوب غربي كه داراي ارتفاعات مي‌باشند از درجه حرارت ملايمتري برخوردارند .

ریگزار بشرویه در شرق شهرستان بشرویه در استان خراسان جنوبی قرار دارد. این ریگزار از جنوب شرقی به شهرستان بشرویه، از شرق به کویر نمک بشرویه، از شمال به شهرستان کاشمر و از جنوب به رود کال شور محدود می شود. عرض ریگزار در وسیعترین قسمت در حدود 30 کیلومتر و طول آن در حدود 24 کیلومتر است. در مناطق شرقی ریگزار بین تپه ها بوسیله نمکزارهای پراکنده ای پوشیده شده است. بلندترین ارتفاع تپه ها در منطقه جنوبی و در حدود 70 متر است.


در قسمت جنوبی و مرکزی تپه های ماسه ای عمدتا جهتی شرقی-غربی دارند و در قسمت شمالی ارتفاع تپه ها کاسته شده و جهت مشخصی ندارند. پوشش گیاهی ریگزار در قسمت شمالی انبوهتر و در قسمت جنوبی تنکتر است. این پوشش عمدتا شامل گیاهان ماسه پسند همچون تاغ و اسکمبیل است که جوامع بوته ای همچون نسی و ... نیز در آن دیده می شود. پوشش جانوری منطقه عبارت است از: سارگپه بیابانی، شاهین، پا مسواکی، شغال، گرگ، روباه شنی، گربه شنی، انواع آگاما و جکو، افعی شاخدار، تیر مار، مار جعفری، مار شتری و ...

در قسمت شرقی ریگزار کویر نمک بشرویه قرار گرفته است. این کویر از جنوب به شهرستان بشرویه، از غرب به روستا و زمینهای کشاورزی روستای غنی آباد و روستای نیگنان و از شمال به کویر بجستان منتهی میگردد. کویر از شهرستان بشرویه در جهت شمال شرقی گسترش پیدا کرده و طول این گستره در حدود 90 کیلومتر است در حالی که عرض کویر در بیشترین حالت 20 کیلومتر است. پوشش کویر از زمینهای پف کرده رسی-قلیایی تشکیل شده است و در قسمتهای مرکزی شامل کویرهای رسی خیس است. نمک موجود در کویر شامل سولفات سدیم و منیزیم است که در سالهای اخیر نسبت به استخراج از آن اقداماتی صورت گرفته است. میانگین بارش باران در منطقه در حدود 150 میلیمتر در سال است و ارتفاع متوسط کویر از آبهای آزاد در نزدیکی شهرستان بشرویه در حدود 850 متر است که با حرکت به سمت شمال به طور قابل ملاحظه ای تا حدود 770 متر کاهش می یابد. پوشش گیاهی کویر عمدتا در حاشیه کویر قرار دارد و شامل گیاهان شور پسند همچون گز و بوته های اشنان است.


در مرکز پهنه کویر هیچ گونه پوشش گیاهی قابل مشاهده نیست. گياهان داروئي و صنعتي چون كتيرا .انقوزه ، زيره سياه و بارهنگ از ديگر گياهان اين منطقه مي‌باشد . در حاشیه کویر زمینهای کشاورزی قرار دارند .بیشتر زمینهای کشاورزی بشرويه ، عمدتاً با آب چاههای عمیق و نیمه عمیق آبیاری می شود. کشاورزی مبتنی بر منابع زیرزمینی آب و زمین‌های مستعد این منطقه است و عمده محصولات به عمل آمده پنبه، جو ، گندم و پسته می‌باشند که در این بین کشت و برداشت پسته اگرچه از قدیم انجام می‌شده، ولی اخيراً رونق ویژه‌ای گرفته‌است.


در اين منطقه رودخانه دائمي وجود ندارد و بيشتر به هنگام ريزشهاي جوي بصورت روان آبها و سيلاب در منطقه جريان دارند و مهمترين آنها مشتمل ميشود بر :

رودخانه قلعه واقي : سرچشمه از ارتفاعات جنوب شرقي به طرف شمال جريان داشته و به كوير نمك مي‌ريزد . رودخانه ريسو : از ارتفاعات جنوب سرچشمه گرفته در مسير شمالي به رودخانه واقي پيوسته با آن كال نمك را بوجود مي‌آورند . رودخانه فتح‌آباد : از ارتفاعات كوه جمال شروع در حواشي روستاي فتح‌آباد وارد دشت بشرويه مي‌شود . كال اصفاك : از بلنديهاي قرانجيري واقع در غرب منطقه شروع و در نزديكي روستاي اصفاك به كال نمك مي‌پيوندد . سيلاب اين كال در تغذيه سفره آب زيرزميني نقش دارد . كالشور فردوس : از شرق وارد دشت بشرويه پس ازعبور از شرق روستاي نيگنان به كوير نمك مي‌ريزد .