یادداشتی بر فیلم Fish & Cat (ماهی و گربه)

[First Star]

کارگردان : شهرام مكري

نویسنده : شهرام مكري

بازیگران : سعيد ابراهيمي فر , سياوش چراغي پور , بابك كريمي

جوایز :

برنده جایزه افق نور هفتادمین جشنواره فیلم ونیز ۲۰۱۳

برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره فیلم لیسبون پرتغال ۲۰۱۳

برنده جایزه ویژه هیات داوران بخش فیلم‌های بلند داستانی آسیا‌ در جشنواره بین‌المللی فیلم دبی ۲۰۱۴

برنده جایزه بهترین فیلم جشنواره بین‌المللی فیلم استانبول ۲۰۱۴

برنده جایزه بهترین فیلم از نگاه منتقدان در جشنواره فریبورگ سوییس ۲۰۱۴

خلاصه داستان : چند دانشجوی دختر و پسر برای شرکت در جشن بادبادک بازی به شمال کشور رفته‌اند. در همسایگی کمپ کوچک آنها کلبه-رستورانی قرار دارد که سه مرد ساکن آن هستند. رستوران به گوشت احتیاج دارد و جز این جوان‌ها شکاری در آن اطراف نیست و ...

بن مایه ی فرمی ماهی و گربه مشخصا از فیلم کوتاه شهرام مکری "محدوده ی دایره" گرفته شده (که البته محدوده ی دایره خود اقتباسی فرمی از "فیل" ون سنت بود).پس از سکانس های ابتدایی،فیلم وارد همان فرم دایره ای "محدوده ی دایره" می شود. اگر براک و پیکاسو قصد نمایش وجوه مختلف اجسام در یک تصویر را داشتند،مکری در پی نمایش وجوه مختلف قضایا در یک فیلم است .در "ماهی و گربه" بیننده ماجرا را هر بار از نگاه یکی از شخصیت ها می بیند،یا بهتر است بگوییم هر بار یکی از شخصیت ها را در حین ماجرا دنبال می کند.فضاسازی و نورپردازی "ماهی و گربه" به نحو احسنصورت گرفته است:نورهای سرد و هوای گرفته،درخت های عریان و کهنه و زمین مملو از برگ های خشکیده و دریاچه ای راکد. عناصری که ناخودآگاه ما را به یاد مرگ می اندازد و به خوبی روح حاکم بر منطقه را تصویر می کنند. دوربین روی دست حس حضور در صحنه را به بیننده القا می کند،دوربینی که هنگام حرکت شخصیت ها همواره آن ها را از پشت دنبال می کند؛صاحبان رستوران را معمولا با زاویه ی لو انگِل و دانشجوها را به صورت آی لِوِل که همین مسئله فی نفسه باعث ایجاد نوعی ترس از صاحبان رستوران و همزادپنداری (یا حداقل نگرانی) با (برای) شخصیت ها می شود.جدا از بهره برداری فرمی مکری از فیلم "فیل"، در نشان ندادن صحنه های جنایت نیز مانند "فیل" عمل کرده،همانطور که در صحنه ی آخر پیش از فرو رفتن چاقو در گلوی دختر،دوربین می چرخد و باقی داستان را از زبان خودش می شنویم.نریشن های فیلم فاقد ارزش روایی و داستانی هستند و صرفا در جهت شخصیت پردازی افراد هستند و ما را با مشکلات،دغدغه ها و حتی خیالات شخصیت ها آشنا می کند.مدت زمان فیلم حدودا 130 دقیقه است که با حذف برخی صحنه ها می توانست کمتر شود،مثلا گفتگوی طولانی پدر و پسر در جنگل و مطرح شدن مسائلی که بعضا کمکی به فیلم نمی کند یا تکرار مکررات است و صرفا وقت تلف کردن ،به همین ترتیب سکانس آغازین و گفت و گوهای ابتدایی دو مرد هم می توانست کوتاه تر باشد.بازی های فیلم در ابتدا به نظر چندان مطلوب و درخور نیستند اما نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که این فیلم کلا یک پلان است،در نتیجه از زمانی که حرکت داده می شود تا 130 دقیقه بعد که کات می دهند بازیگران باید بدون اشتباه و تپق ایفای نقش کنند ،بدون این که یک خط را فراموش کنند و سخت تر از آن بدون این که زمان بندی های دقیق اثر را بر هم بریزند.لذا انتخب بازیگران تئاتری برای این اثر اقدامی هوشمندانه از سوی مکری است چرا که آن ها کم و بیش به این شرایط عادت دارند.با وجود همه ی نکات منفی و مثبتی که ذکر شد،برگ برنده ی اصلی فیلم قطعا خود شهرام مکری است،کارگردان جوانی که چشمه ای از هنر خود را در فیلم های کوتاهش به نمایش گذاشته بود و با "ماهی و گربه" به همه ثابت کرد که بدون شک کارگردان با استعدادی است.این فیلم در میان آثار بدوی سینمای امروز ما مانند جواهری گران بها است و تنها توجه به دکوپاژهای به غایت درست و پخته ی مکری (بدون در نظر گرفتن فِرَگمنتِیشن و تک پلان بودن فیلم) تفاوت او را با سایرین مشخص می کند.



منبع : نقدفارسی

[Hitchcock]

واقعا بالای 90 درصد فیلمسازای ایران باید برن پیش شهرام مکری دستیاری کنن