تفاوت دین و مذهب

[bOoOoOy]

«وَمَا کَانَ النَّاسُ إِلاَّ أُمَّةً وَاحِدَةً فَاخْتَلَفُواْ»[۱] ترجمه : مردمان ملت واحدی بیش نبودند (بعد ها) مردمان دو گروه شدند و با هم اختلاف پیدا کردند.
«وَمَا تَفَرَّقُواْ إِلاَّ مِن بَعْدِ مَا جَآءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْیاً بَیْنَهُمْ»[۲] ترجمه : (پیروان پیغمبران پیشین) گروه گروه و دسته دسته نشده اند مگر بعد از علم و آگاهی. و این تفرقه جویی تنها به خاطر ستمگری و کجروی در میان خودشان بوده است.
انسان از آغاز ولادتش مانند بسیاری از جانداران دیگر، از جمله اسلاف او، گروه زی بوده است. اما از آن جا که این موجود جدید بر خلاف گذشتگان دو بعدی بوده و افراد آن، توانایی داشته اند که به صورت های مختلف زندگی کنند. از همان بدو پیدایش به برنامه ای در حد نیاز زمان احتیاج داشته اند تا روابط و رفتارشان را تنظیم نمایند.
در این جا مطلبی که می خواهیم مطرح کنیم این است که در تحلیل تاریخی ما، انسان در آغاز پیدایش به صورت امتی واحد زندگی کرده که رابطه افراد این گروه با رابطه ی بقیه ی جانداران گروه زی در کیفیت تفاوت داشتند و به نحوی بود که در جهت پویایی و تکامل که مخصوص افراد این گروه است، آن را یاری دهد و این پیوند و همبستگی به خلاف افراد جانداران گروه زی دیگر آگاهانه و اختیاری بوده نه غریزی. اما در زمان گذشته و از طرفی افراد این گروه چندان زیاد شده اند که تأمین نیاز های خوراکی امت به آسانی مقدور نبوده (بر خلاف گذشته) و از طرفی با پیشرفت انسان در مسیر تکاملی اش، زنگی، رنگ ساده ی اولیه ی خود را از دست داده و روابط بین افراد صورت ها و اشکالی نسبتاً پیچیده پیدا کرده است و از جهتی چون این پیوند اختیاری و آگاهانه با پیوند غریزی افراد یک گروه جانداران دیگر فرق داشته، افراد امت، توانایی فکری و عملی به هم زدن صورت های روابط موجود و آوردن صورت های تازه از روابط را داشته اند. به واسطه ی این جهات، افرادی به فکر ستم نسبت به دیگران و گرفتن امتیازات مادی و معنوی یا هردو افتاده اند و از این زمان اختلافات و فرقه گری ها پیدا شده است و بدین ترتیب برای اولین بار در تاریخی که نمی توان دقیقاً زمان آن را تعیین کرد، امت واحدی که پیرو یک دین و برنامه بوده اند به گروه های فکری و سیاسی و اجتماعی و ... تقسیم شده و هر گروه (به وسیله ی عده ای برتری طلب) برای خود فرقه ای به وجود آورده اند.
اما باز در هر زمان خداوند پیامبرانی فرستاده که هم فرقه ها را به حالت امت واحد برگرداند و هم در عین وحدت و یکنواختی اصول اساسی فکری و عقیدتی، برنامه ای پیشرفته به تناسب پیشرفت انسان و پیچیده شدن روابط او در اختیارش قرار دهند. باز برتری طلب ها از پیشرفت این برنامه ها که مایه ی وحدت و زندگی یکنواخت و بدون امتیازات افراد بوده، جلوگیری کرده اند. « فَآمَنَت طَّآئِفَةٌ مِّن بَنِی إِسْرَائِیلَ وَکَفَرَت طَّآئِفَةٌ[۳]ٌ» ترجمه : آنگاه گروهی درک کردند و پذیرفتند و گروهی پس از درک کردن به مقابله پرداختند.
و باز از اینجا فرقه گری گسترش یافت و آن طائفه ای هم که حق را پذیرفتند و از دیانت زمان خود پیروی کرده اند، پس از گذشت زمانی کوتاه یا طولانی، باز به همان علت برتری طلبی و امتیازجویی بعضی از افراد، غالباً به فرقه های مختلف تقسیم شدند و ... و در هر زمان عاملان تفرق چون برنامه الهی را با امتیازجویی های خود ناسازگار می دیدند با وسایل و صورتهای گوناگون می کوشیدند تا مردم را از آن برنامه بیگانه سازند در نتیجه گاهی شرایط خیانت فراهمتر بود و دشمنان خلق اصل برنامه را به طور کلی نابود می کردند و به اقتضای هوی و هوس خود بر جامعه ها حکم می راندند و گاهی شرایط، اجازه ی این اندازه خیانت را نمی داد و حداکثر کار خودکامگان تحریف و تغییر برنامه بود و در جهتی که هوس های برتری طلبانه آنان را تا حد امکان ارضا نماید.
قرآن در زمانی آمد که علی رغم در اوج بودن فساد اجتماعی و انحطاط روابط گوناگون بشری، رشد طبیعی بشر تا آنجا رسیده بود که به خودکامگان نه مجال از بین بردن این برنامه را می داد و نه فرصت تحریف و دستکاری آن. قرآن در زمانی آمد که بشر از لحاظ رشد طبیعی به جایی رسیده بو که اجازه ندهد تا دشمنان مثل گذشته ها برنامه ی بهروزی و سعادت او را از دستش بگیرد و یا مخدوش سازند اما هم چنین که خود قرآن به برتری طلبان تاریخ خطاب می کند که «جَآءَکُمْ رَسُولٌ بِمَا لاَ تَهْوَی أَنْفُسُکُمْ اسْتَکْبَرْتُمْ»[۴] ترجمه : آیا این روش شما نبوده که هرگاه پیامبری برنامه ای آورده که با هوی و هوس های شما سازگاری نداشته با استکبار و برتری طلبی به مقابله با او برخاسته اید.
کسانی که امتیازجو و برتری طلب اند تا از این خصلت ضد بشری دست برندارند نمی توانند که (به اصطلاح خودشان) اراذل و اوباش باید هم رتبه و حتی هم مجلس آنان باشند و زندگی این مستضعفان از جهت مادی و معنوی هم سطح زندگی آنان گردد.