24-03-2016، 11:07
نیکی به پدر و مادر بعد از دوران حیات
نیکی و محبّت به والدین، به دوران حیات آنان اختصاص ندارد؛ بلکه باید پس از درگذشت آنان پیوسته به یادشان بود و از خداوند، برای آنها طلب مغفرت و آمرزش کرد.
فرزندان می توانند حتی در زمان نبودِ والدین، نیکی را برای آنان فراموش نکنند، به این طریق که ارسال کننده حسنات و آثار نیک برای آنها باشند.
از رسول گرامی اسلام، روایت وارد شده که مقام یکی را در بهشت بالا می برند. می گوید: «این مقام از کجا برای من حاصل شده است؟». گویند: فرزندت برای تو طلب آمرزش کرد.(139)
قرآن مجید، یادآور این عمل نیک است در آنجا که می فرماید:
رَبِّ اغْفِر لی وَ لِوالِدَی وَ لِمَنْ دَخَلَ بِیتی مُؤْمِنا.(140)
[103]
پروردگارا! مرا بیامرز و همچنین پدر و مادر و تمام کسانی را که با ایمان وارد خانه من شدند.
و در جای دیگر می فرماید:
رَبَّنَا اغْفِرْ لی وَ لِوالِدَی و لِلْمُؤْمِنینَ یوْمَ یقُومُ الْحِسابُ.(141)
پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را روزی که حساب بر پا می شود، بیامرز.
اینجاست که ارزش سخن امام صادق علیه السلام برای ما روشن می گردد که فرمود:
ما یمنع الرجل منکم ان یبرّ والدیه حیین أو میتین یصلّی عنهما و یتصدق عنهما و یحج عنهما و یصوم عنهما فیکون الذی صنع لهما و له مثل ذلک.(142)
مرگ والدین نباید سبب قطع رشته خدمات گردد؛ بلکه باید پس از مرگ به آنها نیکی کرد؛ برای ایشان نماز گزارد و روزه گرفت و حج انجام داد که خداوند، همان ثوابی را که برای آنان مقرّر داشته است، برای فرزند هم عطا می کند.
بنابر روایات ائمه معصومین علیهم السلام ، والدین بعد از مرگ، هر لحظه چشم انتظار حسنه و کار نیکی از فرزندان هستند؛ اعمالی که می توانند باقیات صالحات باشند و در علوّ درجات آنها تأثیر بگذارد. روح آنان در جهان برزخ، شاهد و ناظر بر اعمال ماست.
آمرزش و طلب رحمت و بخشش از سوی فرزندان، باعث شادی روح
[104]
پدر و مادر می شود و علاوه بر این، در تربیت صحیح و شکل گیری درست فرزندانشان نیز تأثیر بسزایی دارد. وقتی فرزند می بیند که پدرش برای والدین خود این چنین طلب رحمت می کند وهمیشه به یاد آنان است و ارتباط معنوی خود را با آنان قطع نکرده است و به کنار آرامگاه پدر و مادرش می رود و چراغ مزار آنها را همیشه روشن نگه می دارد، می آموزد که فردا خود او نیز باید این چنین در حقّ والدینش عمل کند.
در این زمینه به بیان احادیثی از ائمه اطهار علیهم السلام می پردازیم که نشان می دهد نیکی و احسان به والدین، مختصّ زمان حیات ایشان نیست؛ بلکه باید در زمان مرگِ آنان نیز استمرار داشته باشد:
ان العبد لیکون بارّا بوالدیه فی حیاتهما، ثم یموتان فلا یقضی عنهما دیونهما و لا یستغفر لهما فیکتبه اللّه عاقّا و انّه لیکون عاقا لهما فی حیاتهما غیر بارّ لهما فاذا ماتا قضی دینهما و استغفر لهما فیکتبه اللّه عزّ و جلّ بارّا.(143)
همانا بنده ای نسبت به پدر و مادر خویش در زمان حیاتشان نیکوکار است؛ سپس آنها می میرند و او بدهی آنها را نمی پردازد و برای آنها آمرزش نمی خواهد. لذا خدا او را عاق و نافرمان می نویسد؛ و بنده دیگر، در زمان حیات پدر و مادر خود، مورد عاق آنهاست و نسبت به آنها نیکی نمی کند؛ ولی چون مُردند، بدهی آنها را می پردازد و برای آنها آمرزش می خواهد و خدای عزّ و جل، او را نیکوکار می نویسد.
[105]
پیامبر گرامی اسلام می فرماید:
سید الأبرار یوم القیامه رجل برّ والدیه بعد موتهما.
بزرگ نیکوکاران در روز قیامت، مردی است که به پدر و مادرش بعد از مرگشان نیکی کند.
139 - نهج الفصاحه، ح 623 .140 - سوره ابراهیم(14)، آیه 41.141 - سوره ابراهیم (14)، آیه 41.142 - سفینة البحار، ج2، ص686.143 - اصول کافی، ج2 (باب البرّ بالوالدین)، ص163.
نیکی و محبّت به والدین، به دوران حیات آنان اختصاص ندارد؛ بلکه باید پس از درگذشت آنان پیوسته به یادشان بود و از خداوند، برای آنها طلب مغفرت و آمرزش کرد.
فرزندان می توانند حتی در زمان نبودِ والدین، نیکی را برای آنان فراموش نکنند، به این طریق که ارسال کننده حسنات و آثار نیک برای آنها باشند.
از رسول گرامی اسلام، روایت وارد شده که مقام یکی را در بهشت بالا می برند. می گوید: «این مقام از کجا برای من حاصل شده است؟». گویند: فرزندت برای تو طلب آمرزش کرد.(139)
قرآن مجید، یادآور این عمل نیک است در آنجا که می فرماید:
رَبِّ اغْفِر لی وَ لِوالِدَی وَ لِمَنْ دَخَلَ بِیتی مُؤْمِنا.(140)
[103]
پروردگارا! مرا بیامرز و همچنین پدر و مادر و تمام کسانی را که با ایمان وارد خانه من شدند.
و در جای دیگر می فرماید:
رَبَّنَا اغْفِرْ لی وَ لِوالِدَی و لِلْمُؤْمِنینَ یوْمَ یقُومُ الْحِسابُ.(141)
پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را روزی که حساب بر پا می شود، بیامرز.
اینجاست که ارزش سخن امام صادق علیه السلام برای ما روشن می گردد که فرمود:
ما یمنع الرجل منکم ان یبرّ والدیه حیین أو میتین یصلّی عنهما و یتصدق عنهما و یحج عنهما و یصوم عنهما فیکون الذی صنع لهما و له مثل ذلک.(142)
مرگ والدین نباید سبب قطع رشته خدمات گردد؛ بلکه باید پس از مرگ به آنها نیکی کرد؛ برای ایشان نماز گزارد و روزه گرفت و حج انجام داد که خداوند، همان ثوابی را که برای آنان مقرّر داشته است، برای فرزند هم عطا می کند.
بنابر روایات ائمه معصومین علیهم السلام ، والدین بعد از مرگ، هر لحظه چشم انتظار حسنه و کار نیکی از فرزندان هستند؛ اعمالی که می توانند باقیات صالحات باشند و در علوّ درجات آنها تأثیر بگذارد. روح آنان در جهان برزخ، شاهد و ناظر بر اعمال ماست.
آمرزش و طلب رحمت و بخشش از سوی فرزندان، باعث شادی روح
[104]
پدر و مادر می شود و علاوه بر این، در تربیت صحیح و شکل گیری درست فرزندانشان نیز تأثیر بسزایی دارد. وقتی فرزند می بیند که پدرش برای والدین خود این چنین طلب رحمت می کند وهمیشه به یاد آنان است و ارتباط معنوی خود را با آنان قطع نکرده است و به کنار آرامگاه پدر و مادرش می رود و چراغ مزار آنها را همیشه روشن نگه می دارد، می آموزد که فردا خود او نیز باید این چنین در حقّ والدینش عمل کند.
در این زمینه به بیان احادیثی از ائمه اطهار علیهم السلام می پردازیم که نشان می دهد نیکی و احسان به والدین، مختصّ زمان حیات ایشان نیست؛ بلکه باید در زمان مرگِ آنان نیز استمرار داشته باشد:
ان العبد لیکون بارّا بوالدیه فی حیاتهما، ثم یموتان فلا یقضی عنهما دیونهما و لا یستغفر لهما فیکتبه اللّه عاقّا و انّه لیکون عاقا لهما فی حیاتهما غیر بارّ لهما فاذا ماتا قضی دینهما و استغفر لهما فیکتبه اللّه عزّ و جلّ بارّا.(143)
همانا بنده ای نسبت به پدر و مادر خویش در زمان حیاتشان نیکوکار است؛ سپس آنها می میرند و او بدهی آنها را نمی پردازد و برای آنها آمرزش نمی خواهد. لذا خدا او را عاق و نافرمان می نویسد؛ و بنده دیگر، در زمان حیات پدر و مادر خود، مورد عاق آنهاست و نسبت به آنها نیکی نمی کند؛ ولی چون مُردند، بدهی آنها را می پردازد و برای آنها آمرزش می خواهد و خدای عزّ و جل، او را نیکوکار می نویسد.
[105]
پیامبر گرامی اسلام می فرماید:
سید الأبرار یوم القیامه رجل برّ والدیه بعد موتهما.
بزرگ نیکوکاران در روز قیامت، مردی است که به پدر و مادرش بعد از مرگشان نیکی کند.
139 - نهج الفصاحه، ح 623 .140 - سوره ابراهیم(14)، آیه 41.141 - سوره ابراهیم (14)، آیه 41.142 - سفینة البحار، ج2، ص686.143 - اصول کافی، ج2 (باب البرّ بالوالدین)، ص163.