واسکازین خودرو چیست و چه کاربردی دارد ؟

[کــــــــــⓐرمَن]

واسکازین همان روغن جعبه دنده است که وجود آن در خودرو بسیار مهم می باشد. در این مطلب قصد داریم شما عزیزان را به طور کامل با واسکازین و تمام مسائل مربوط به آن آشنا کنیم. تا انتها با ما همراه باشید.
واسکازین چیست ؟
یکی از روغن‌ های مورد استفاده در خودرو، روغن دنده یا واسکازین است. واسکازین کلمه روسی روغن دنده (Gear oil) می باشد. این روغن‌ ها در گیربکس و دیفرانسیل خودرو استفاده می شود و با روغن موتور متفاوت است.

در روغن دنده مواد افزودنی مخصوصی وجود دارد که از چرخ‌ دنده‌ها و متعلقات آن‌ ها در برابر فشار وارده محافظت می نماید. به دلیل اینکه روغن دنده مخصوص دیفرانسیل در شرایط سخت‌ تری کار می‌ کند، معمولا از روغن دنده گیربکس قوی‌ تر است.

روغن دنده نیز مانند روغن موتور مطابق با سطح کیفیت (API) و ویسکوزیته (گرانروی SAE) طبقه‌ بندی می‌ شود. این روغن روان‌ ساز دارای گرانروی بسیار کم (حتی در دماهای پایین) می باشد و با فلزات موجود در جعبه ‌دنده (فولاد و آلیاژهای مس) به اندازه کافی سازگاری دارد.
دو نوع اصلی وجود دارد:

روغن هایی که برای جعبه دنده های دستی و دیفرانسیل ها ساخته شده اند، که به آن ها MTF هم می گویند که مخفف Manual Transmission Fluid است.
روغن هایی که برای جعبه دنده یا گیربکس اتوماتیک ساخته شده اند، که به آن ها ATF هم می گویند که مخفف Automatic Transmission Fluid است.
کاربرد واسکازین یا روغن دنده
وظیفه اصلی واسکازین یا روغن جعبه دنده روانکاری چرخ دنده های جعبه دنده های دستی و اتومات است.

افزودنی های اصلی روغن جعبه دنده چه هستند ؟
افزودنی های ضد سایش، ضد ترک و EP (افزودنی برای فشار بسیار بالا ): این ترکیبات علاوه بر اینکه مانع از برخورد مستقیم فلز با فلز می شوند از میزان اصطکاک هم می کاهند.
افزودنی کاهنده نقطه سیلان: این افزودنی نقطه انجماد روغن جعبه دنده را کاهش می دهد و سبب عملکرد بهتر روغن در دمای پایین تر می‌شود.
افزودنی های خوردگی و اکسیداسیون: این افزودنی ها مقاومت فلزات را در برابر خوردگی شیمیایی و اکسیداسیون کاهش می دهند. همان گونه که همه می دانند اکسیداسیون و واکنش های شیمیایی سبب فرسودگی و تخریب فلزات می شوند.
روغن دنده برای خودروهای گیربکس اتوماتیک چگونه است ؟
در مورد خودرو‌های دارای گیربکس اتوماتیک این موضوع کاملا متفاوت است. عملکرد این نوع گیربکس‌ ها هیدرومکانیکی است و با استفاده از فشار روغن و تنظیم مقدار فشار آن، نیروی لازم را از موتور به چرخ‌ها منتقل می‌کند.

تعویض دنده‌ ها به وسیله تغییر مسیر و کنترل فشار جریان روغن در گیربکس توسط شیرهای الکترونیکی (شیر برقی) انجام می‌ گردد. نرم‌ افزاری که بر روی واحد الکترونیکی گیربکس (EGS) نصب است تمامی این اعمال و قسمت‌ های مختلف را کنترل می کند.

به دلیل ورود ذرات گرد و غبار از منافذی که روغن از آن‌ ها به بیرون نشت می‌ کند، کارکردن طولانی‌ مدت روغن در دمای بالا روغن گیربکس به سرعت دچار استهلاک می شود و خاصیت اولیه آن از بین می رود. پس بررسی و چک کردن آن همانند روغن موتور برای جلوگیری از آسیب های بیشتر بسیار حائز اهمیت است.

همه روغن های جعبه دنده های اتومات، رنگی متفاوت از روغن های مخصوص گیربکس دستی (معمولی) دارند اما معمولاً رنگ آن ها قرمز است.

زمان تعویض واسکازین
زمان تعویض واسکازین یکی دیگر از مسائلی است که بسیار حائز اهمیت است. تعویض به موقع واسکازین باعث روان کارکردن گیربکس، افزایش عمر مفید قطعات، کاهش درجه حرارت گیربکس، کاهش سر و صدا و در نهایت بهبود عملکرد آن می‌شود؛

زمان تعویض آن هم بستگی به نوع روغن و گیربکس خودرو و شرایط مختلف آب و هوایی و نوع کارکرد آن دارد. به طور معمول هم‌ زمان با تعویض دیسک و صفحه کلاچ واسکازین هم تعویض می گردد.

با در نظر گرفتن اینکه متوسط عمر سیستم کلاچ به اندازه کارکرد ۱۰۰ هزار کیلومتر خودرو در داخل شهر و جاده باشد، پس در هر بار تعویض دیسک و صفحه کلاچ که همراه با باز شدن کامل گیربکس است، این سیال نیز تعویض می‌گردد.

نشانه های تعویض و نشتی روغن گیربکس
رنگ مایع نشتی را بررسی کنید. رنگ روغن گیربکس در حالت عادی قرمز است، اما در صورتی که زمان تعویض آن فرا رسیده باشد ممکن است به قهوه‌ ای تغییر رنگ دهد.

همین طور توجه کنید که رنگ دیگر مایعات خودرو مانند ضد یخ و مایع برف پاک کن نیز قرمز است، اما به وسیله بو و درجه غلظت این مواد، می‌ توان تفاوت بین آن‌ ها و روغن گیربکس را متوجه شد.

رنگ واسکازین
در مرحله دوم نیاز است که بو و غلظت مایع نشتی را بررسی کنید. روغن گیربکس یک مایع صاف و یکدست می باشد که وقتی آن را لمس کنید روغنی و چرب به نظر می‌ رسد و شباهت زیادی به روغن موتور و روغن ترمز دارد و بوی آن شبیه به بوی نفت است.

اما در صورتی که روغن گیربکس نیاز به تعویض داشته باشد بویی شبیه به روغن سوخته خواهد داشت. مورد دیگری که باید بررسی شود محلی که مایع از آن نشت کرده می باشد. روغن گیربکس به طور معمول از قسمت جلو و یا وسط ماشین نشت می‌کند.

این یعنی در صورتی که در مکانی که خودرویتان را پارک کرده اید مقدار زیادی مایع قرمز رنگ را درست در پایین قسمت جلو یا وسط ماشین خود دیدید به احتمال اینکه مشکل نشت روغن گیربکس داشته باشید زیاد است.

توجه مداوم به نشانه ها و علائم خودرو بسیار مهم است. به طور مثال عملکرد ضعیف و کند گیربکس، ممکن است به دلیل سطح پایین روغن گیربکس خودرو باشد که معمولا از نشتی نشات می‌گیرد.

در صورتی که گیربکس خودرو اصلا شروع به کار نمی‌ کند، احتمالا روغن گیربکس تمام شده و همین مشکل هم ممکن است به دلیل نشتی باشد. فراموش نکنید که برای جلوگیری از نشت روغن نیاز به بررسی،تعمیر و نگهداری مداوم از خودرو نیاز است.

قابل ذکر است بسته به میزان استفاده شما از اتومبیل، روغن گیربکس معمولا هر دو سال یا هر ۳۰۰۰۰ مایل (۵۰۰۰۰ کیلومتر) باید تعویض گردد.