خواب و بیدار؛ مجموعه ای پلیسی با رعایت استانداردها

[امیررضا*]

تهران- مجموعه های پلیسی به واسطه علاقه فطری مخاطب به هیجان و حل معما ،طرفداران بسیار در سراسر جهان داشته و به همین خاطر نیز حجم زیادی از تولیدات تلویزیونی در کشورهای مختلف را به خود اختصاص داده است.

سیما نیز از این قاعده جدا نبوده و بخش مهمی از تولیدات مطلوب خود را به گونه پلیسی اختصاص داده و سرمایه گذاری کلانی را هم روی آن انجام داده است.

از جمله این آثار که با حمایت وسیع نیروی انتظامی در ابتدای دهه هشتاد ساخته شد،خواب و بیدار به کارگردانی مهدی فخیم زاده بوده که با استقبال خوبی هم از سوی مخاطبان رو به رو شد و در زمره بهترین مجموعه های پلیسی سه دهه اخیر قرار گرفته است.

ˈخواب و بیدارˈ روایتی کاملا کلاسیک از جدال همیشگی و ازلی دزد و پلیس است که در نهایت هم با پیروزی پلیس به پایان می رسد.با این تفاوت که قطب شر داستان سیاهی مطلق نبوده و رگه های از خاکستری در آن به چشم می خورد که آن را به ضد قهرمان نزدیک می سازد.

ناتاشا در این مجموعه یک چنین شخصیتی است که بسیار خوب نوشته شده و دارای لایه های متعدد شخصیتی است.لایه هایی که مخاطب به مرور با آن آشنا شده و به درک هرچه بهترش از این شخصیت کمک می کند.

وی نمادی از تمام خلافکارهایی است که کودکی پرتلاطم خود در تبهکاری اش در سال های بعد موثر بوده و معلول شرایط جامعه ای کوچک به نام خانواده است.بچه طلاق بودن ناتاشا و خشونت های ناپدری اش (اصغر کپک)از عوامل موثر در بزهکار شدنش بوده که فخیم زاده به خوبی بدان پرداخته است.

شکل ورود ناتاشا به قصه نیز فوق العاده بوده و مخاطب را کاملا غافلگیر می کند.ایده از دست دادن پول ها توسط ناتاشا که برای معامله مواد مخدر به ایران آمده،ایده فوق العاده ای برای ادامه داستان است که به زنجیره ای از سرقت های مسلحانه ختم می شود. سرقت های یاد شده در پیشبرد داستان و حرکت از نقطه الف به ب نقش مهمی داشته و شخصیت های جذابی همچون:عبدالله پلنگ و خانواده اش را نیز وارد کار می کند.

رابطه میان ناتاشا و اصغر کپک نیز سرشار از تضادهایی است که مخاطب را به فکر فرو برده و به تلاش بیشتر برای پی بردن به عمق مشکلات این دو با هم وامی دارد.دوپهلو بودن دیالوگ های ردوبدل شده میان این دو نیز نقش مهمی در این رابطه داشته و بدان عمق بیشتری بخشیده و به داستانک خوبی مثل کشتن مرد همسایه و انداختن جسدش در چاه خانه توسط اصغر ختم شده است.

اما شخصیت های مثبت داستان(پلیس ها و خانواده هایشان)آنچنان که باید از کار درنیامده و روابط میان آنها در خانه رگه هایی از اغراق را با خود دارد.در حقیقت سنت همیشگی سنگینی کردن کفه ترازو به سمت قطب منفی در اینجا هم خود را نشان داده و فخیم زاده با همه تلاشش برای جلوگیری از رخ ندادن این اتفاق، تا حدود زیادی موفق به انجام آن نشده است.

حضور همسر یکی از پلیس ها در مقام ریاست کلانتری نیز با وجود تازگی اش،در اجرا خوب از آب درنیامده و به باور مخاطب نمی نشیند.با این حال این دو شخصیت مثبت در بخش های مربوط به عملیات،خوب عمل کرده و بخشی از توانایی های نیروی انتظامی را در دستگیری تبهکاران نشان داده داده اند.خوشبختانه این دو از ضریب هوشی خوبی هم برخوردار بوده و تا اندازه ای جلوتر از مخاطب حرکت می کنند که بخشی از موفقیت کار را همین امر تضمین کرده است.

ˈمهدی فخیم زادهˈ از آن دسته کارگردان هایی است که هیچگاه خود را به یک گونه خاص محدود نکرده و کارنامه کاری اش مملو از فیلم های مختلف با سوژه های متنوع است.

وی در خواب و بیدار تلاش بسیار برای خلق پلیسی ایرانی با هویت بومی کرده که تا حدود زیادی هم در انجام آن موفق بوده است.اما اوج کار او را باید در خلق شخصیتی به نام ناتاشا به تماشا نشست که ریزه کاری بسیار در آن اعمال شده و نمونه ممتازی در تلویزیون ایران به حساب می آید.

فخیم زاده که بازیگری توانا هم به حساب می آید،در انتخاب بازیگران خواب و بیدار عالی عمل کرده و طیف متنوعی از بازیگران را با توجه به خصوصیات نقش برگزیده و بازی های خوبی هم از آنان اخذ کرده است.وبرای مثال می توان به رویا نونهالی،دانیال حکیمی و اردشیر تفتی اشاره کرد.نونهالی برای ایفای نقش خلافکاری خونسرد و بی رحم بهترین انتخاب ممکن بوده که رنگ چشم هایش نیز در این میان نقشی کلیدی داشته و به باورپذیری هرچه بیشترش کمک کرده است.

حکیمی هم در نقش یک افسر نیروی انتظامی از کلیشه های رایج به شدت فاصله گرفته و با تکیه بر وجوه بیرونی نقش به ایفای آن پرداخته است.اردشیر تفتی هم در نقش عبدالله پلنگ غافلگیرکننده ظاهر شده و از چشمان نافذش بیشترین بهره را برای مرعوب کردن مخاطبان گرفته است.برای مثال صحنه آشنایی اش با ناتاشا در رستوران خانوادگی او که در آخر به خلع سلاح کردن ناتاشا منجر می شود را به یاد بیاورید.

خواب و بیدار به عنوان یک مجموعه پلیسی تلویزیونی،استانداردهای جهانی را تا اندازه زیادی رعایت کرده و اثری خوش ساخت با قصه ای جذاب است که متاسفانه در ده سال اخیر دیگر به کمتر نمونه ای در این قواره در تولیدات پلیسی تلویزیون برخورده ایم.

[احسان دارابی]

:491::491::491::499::499::499: