بازی آنلاین
آپلود عکس
13-12-2013، 0:08
همدان‌پيام: "دروغ چقدر در جامعه رواج دارد" یکی دیگر از سوالات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم خراسان شمالی بود.
یکی از مهمترین معضلات جامعه کنونی ما یعنی دروغگویی معضلی است که امروز در قشرهای مختلف جامعه رسوخ پیدا کرده است و باعث سست شدن بنیان‌ها و نهادهای مختلفی چون خانواده و جامعه شده است.
بسيار غير محتمل مي‌نمايد که کسي در جريان زندگي روزمره خود شاهد دروغگويي و دروغي نبوده باشد. همه ما تجربه ديدن درج تبليغ حراج کالاهاي فروشگاهي را داريم که پس از مراجعه به درون مغازه متوجه مي‌شويم که از حراج خبري نيست. يا ديده‌ايم قصابي که گوشت مغازه خود را به قيمتي غير از آنچه که به در مغازه نصب کرده، به فروش مي‌رساند. يا آمار و ارقامي که به دروغ بيان مي‌شوند، يا شرکت تجاري که درباره کالاهاي خود تبليغ دروغ تحويل مشتري مي‌دهد، يا کساني که پيرامون ما براي رسيدن به هدف خود به دروغ متوسل مي‌شوند. خلاصه رد پاي دروغ در همه جا هست و دام دروغ در همه جا گسترده است و کمي بي‌دقتي لازم است تا مورد سوءاستفاده، فريب و کلاهبرداري اين و آن قرار بگيريم. هرچند دروغگويي خصلت فردي ناپسندي است که روانشناسان به علت توسل به آن در فرد مي‌پردازند، اما از آنجا که اين خصلت در گستره اجتماعي، حياتي گسترده دارد و از مبنايي بنيادين در روابط و مناسبات و گفتگوي ميان مردم جامعه برخوردار است، بررسي دلايل ارتکاب به آن در حوزه کار جامعه شناسي نيز قرار مي‌گيرد. به بياني ديگر، هرگاه دروغ، پديده‌اي اجتماعي باشد، بررسي عوامل ايجادکننده آن موضوعي جامعه شناختي نيز مي‌باشد و لازم است به اين پرسش‌ها پاسخ داد که به راستي چرا اين همه دروغ؟ با توجه به نکوهش اين ويژگي ناپسند از جانب دين و آموزه‌هاي همه مذاهب و تقبيح اين صفت زشت از جانب فرهنگ ملي، جاي اين پرسش است که خاستگاه اين خصلت ناپسند کجاست و چرا دروغ جزئي جدايي ناپذير از زندگي روزمره است؟ در اين گزارش در گفتگو با یک جامعه شناس به علت‌هاي مهم جامعه شناختي اين پديده پرداخته شده است.
كامران فرزادسير درباره اينكه دروغ چقدر در جامعه ما رواج دارد، مي‌گويد: در تعریف معنی دروغ، منابع مختلف دروغ را يك ادعا و اظهار باطلي مي‌دانند كه گوينده عمدتاً حرفش را به عنوان حقيقت بيان کرده؛ يعني به نوعي جعل حقيقت مي‌كند و هدف از اين كار فريب دادن و كلاهبرداري از ديگران يا ممانعت و جلوگيري از وضعيتي است كه براي خود دروغگو نامطلوب است.
وی با بیان اینکه در فرهنگ دینی دروغ مورد مذمت قرار گرفته است، می‌افزاید: بزرگان ديني ما دروغ را تقبیح نموده و آن را جزو گناهان كبيره دانستند، با تمام اين احوالات كمتر كسي را مي‌بينيم كه در زندگي روزمره دروغ نگويد.
بر اساس پژوهشی كه در يكي از دانشگاه‌هاي آمريكا صورت گرفته است به طور ميانگين هر فرد در روز دو مرتبه دروغ مي‌گويد.
فرزادسير با بیان اینکه دروغگویی به جزء جدايي ناپذير زندگي روزمره تبديل شده است، ادامه می‌دهد: در بسیاری از مواقع هنگامی دروغ مي‌گوييم هدف ما فريب دادن ديگران نيست يا قصد و نيت بدي از اين دروغ گفتن نداريم اين نوع دروغ گفتن مي‌تواند حالت دوستانه هم داشته باشد همان دروغ مصلحت‌انگيز یا راست فتنه‌انگيز مانند زماني كه نمي‌خواهيم با گفتن یک خبر یا واقعیت به ظاهر تلخ كسي را ناراحت كنيم.
در جامعه روستایی مردم کمتر دروغ می‌گویند
اين جامعه‌شناس دروغگويي را در دو جامعه روستايي و شهري مورد بررسي قرار مي‌دهد و مي‌گويد: در جامعه روستايي و عشايري مردم كمتر دروغ مي‌گويند. مردم این جامعه به دليل اينكه يكديگر را به خوبی مي‌شناسند و روابط محدودتر است دليلي براي دروغ گفتن وجود ندارد.
اما در جامعه شهري ما شاهد شفافيت روابط كمتری بين آدم‌ها هستيم و با توجه به پیچیدگی جامعه شهری، افراد خيلي راحت مي‌توانند واقعيت را به شكل ديگري نمايش بدهند.
فرزادسير ساختن تصوير خوب از" خود" در ذهن ديگران، به دست آوردن موقعيت مطلوب، فرار از مجازات را از جمله عواملي بيان مي‌كند كه افراد به آن متوسل مي‌شوند تا از بیان واقعيت طفره بروند.
این استاد دانشگاه می‌گوید: برخي افراد به دروغگويي عادت یا تبحر پيدا مي‌كنند؛ دروغگويي شامل يكسري رفتارهاي كلامي است که از طریق کاربرد کلامی شکل می‌گیرد و ممکن است فرد نتواند درستی یا نادرستی این رفتار را تشخیص دهد، اما در رفتارهاي غير كلامي(یا همان زبان بدن) نظر به تغییر حرکات چهره و بدن، کشف اینکه فرد مقابل دروغ می‌گوید، ساده‌تر مي‌شود.
اما اگر فردی در رفتارهاي كلامي خود خیلی متوسل به دروغ شود، در خلال رشد و فرآيند اجتماعي شدن اين تبحر را هم پيدا مي‌كند كه رفتارهاي غيركلامي خود را با رفتارهاي كلامي هماهنگ كند. متأسفانه در این حالت از چهره فرد مقابل هم نمي‌توان تشخيص داد كه دروغ مي‌گويد.
به اعتقاد کامران فرزادسیر، فرایند دروغگویی در دو مرحله شکل می‌گیرد ابتدا کودکان بين سنين 3 تا 4 سالگي؛ یا به خاطر تفریح كردن دروغ مي‌گويند يا اينكه مي‌خواهند حواس جمعي والدين خودشان را امتحان كنند.
اما در 7 سالگي به بعد نوع دروغ گفتن تغيير مي‌كند و بچه‌ها در دروغ گفتن مهارت کسب می‌کنند، از آنجا که به محض ورود به دبستان مورد مؤاخذه نظام اجتماعي قرار مي‌گيرند و اين نظام اجتماعي مي‌تواند والدين، معلم و... باشد.
لذا براي رها شدن از بار مسئوليت‌هايي كه به عهده ايشان نهاده شده، در برخي از اوقات نتوانسته‌اند كه به وظايف خود به نحو شايسته عمل كنند و انتظارات ديگران را برآورده سازند، متوسل به دروغگويي مي‌شوند و به مرور ايام، دروغگويي بخشي از شخصيت ايشان مي‌گردد.
وي نخستين پيامد دروغگويي را از بين رفتن "اعتماد" در جامعه بیان می‌کند و اظهار می‌دارد: اين فقدان اعتماد ابتدا در روابط فردي ايجاد مي‌شود. فرد دروغگو بعد از چند ماه دروغ گفتن تناقص گفتاریش مشخص مي‌شود و آن فرد در معرض خطر قطع رابطه قرار مي‌گيرد.
در يك حالت بالاتر فقدان اعتماد به نظام اجتماعي هم وجود دارد. براي مثال ممكن است از چند مأمور راهنمايي و رانندگي عدم صداقت ببينيد و بعد حكم كلي صادر بكنيم تحت عنوان اينكه همه پليس‌ها صادق نيستند.
سرايت بی‌اعتمادی به ساير اركان سازنده نظام اجتماعي از ديگر پيامدهاي مهم دروغگويي است، اين فقدان اعتماد هنگامي ايجاد مي‌شود كه مردم احساس كنند برخي از سازمان‌ها، مؤسسات و رسانه‌هاي جمعي بنا به دلايل مختلف از بيان واقعيت طفره مي‌روند يا آنكه اطلاعات نادرستي را در اختيار مردم قرار مي‌دهند.
بنابراين وقتي اعتماد از بين برود تعهد به نظام اجتماعي هم زير سوال مي‌رود و زماني كه تعهد فردي و جمعي نسبت به نظام اجتماعي زير سوال رفت مطمئن باشيد عدم پایبندی به ارزش‌هاي اخلاقي، ملي و فرهنگي در يك كشور است و بدیهی است که بنیان اصلی سرمایه اجتماعی که قوام دهنده نظام اجتماعی است، به شدت تخریب می‌گردد.
اين جامعه‌شناس وجود مشكل در ساختارهاي اجتماعي را دليلي براي دروغگويي بيان و تصریح مي‌كند: اگر نقص در قوانين داشته باشيم و برابري و عدالت براي اجراي قوانين براي همه وجود نداشته باشد مردم در اين گونه مواقع ياد مي‌گيرند واقعيت را نگويند و برای رفع نیازهای خود به دروغگویی مبادرت می‌کنند و مي‌خواهند به هدفي برسند. بنابراین نظام اجتماعی می‌تواند افراد را به صداقت یا عدم صداقت تشویق کند.
مردم همدان خردگرا و عاقل هستند
وی در پایان، مردم همدان را مردمي بسيار خردگرا و عاقل می‌داند و معتقد است: مردم همدان در رفتارهاي فردي سعي مي‌كنند مبادي آداب اجتماعي باشند. يعني نمي‌خواهند برخلاف ارزش‌هاي موجود در جامعه اقدامي بكنند. اين روند في‌نفسه خيلي خوب است به دلیل اینکه نوعي خودكنترلي را نمايش مي‌دهد، اما خطر ممكن است از آنجايي آغاز شود كه نوعي ريا پيش بيايد؛ يعني در ظاهر افراد خیلی مقيد آداب اجتماعي باشند اما در پشت صحنه به گونه ديگر رفتار مي‌كنند.
از اين رو اگر افراد يك جامعه صرفاً براي رهايي از توبيخ ديگران مبادرت به رعايت هنجارهاي مورد پسند جامعه كرده و ارزش‌هاي مطلوب را در اعماق وجود خويش دروني نكنند، مطمئن باشيد كه آسيب‌ها و مفاسد اجتماعي، مجال بروز و ظهور خواهند يافت.
یکی از مهمترین معضلات جامعه کنونی ما یعنی دروغگویی معضلی است که امروز در قشرهای مختلف جامعه رسوخ پیدا کرده است و باعث سست شدن بنیان‌ها و نهادهای مختلفی چون خانواده و جامعه شده است.
بسيار غير محتمل مي‌نمايد که کسي در جريان زندگي روزمره خود شاهد دروغگويي و دروغي نبوده باشد. همه ما تجربه ديدن درج تبليغ حراج کالاهاي فروشگاهي را داريم که پس از مراجعه به درون مغازه متوجه مي‌شويم که از حراج خبري نيست. يا ديده‌ايم قصابي که گوشت مغازه خود را به قيمتي غير از آنچه که به در مغازه نصب کرده، به فروش مي‌رساند. يا آمار و ارقامي که به دروغ بيان مي‌شوند، يا شرکت تجاري که درباره کالاهاي خود تبليغ دروغ تحويل مشتري مي‌دهد، يا کساني که پيرامون ما براي رسيدن به هدف خود به دروغ متوسل مي‌شوند. خلاصه رد پاي دروغ در همه جا هست و دام دروغ در همه جا گسترده است و کمي بي‌دقتي لازم است تا مورد سوءاستفاده، فريب و کلاهبرداري اين و آن قرار بگيريم. هرچند دروغگويي خصلت فردي ناپسندي است که روانشناسان به علت توسل به آن در فرد مي‌پردازند، اما از آنجا که اين خصلت در گستره اجتماعي، حياتي گسترده دارد و از مبنايي بنيادين در روابط و مناسبات و گفتگوي ميان مردم جامعه برخوردار است، بررسي دلايل ارتکاب به آن در حوزه کار جامعه شناسي نيز قرار مي‌گيرد. به بياني ديگر، هرگاه دروغ، پديده‌اي اجتماعي باشد، بررسي عوامل ايجادکننده آن موضوعي جامعه شناختي نيز مي‌باشد و لازم است به اين پرسش‌ها پاسخ داد که به راستي چرا اين همه دروغ؟ با توجه به نکوهش اين ويژگي ناپسند از جانب دين و آموزه‌هاي همه مذاهب و تقبيح اين صفت زشت از جانب فرهنگ ملي، جاي اين پرسش است که خاستگاه اين خصلت ناپسند کجاست و چرا دروغ جزئي جدايي ناپذير از زندگي روزمره است؟ در اين گزارش در گفتگو با یک جامعه شناس به علت‌هاي مهم جامعه شناختي اين پديده پرداخته شده است.
كامران فرزادسير درباره اينكه دروغ چقدر در جامعه ما رواج دارد، مي‌گويد: در تعریف معنی دروغ، منابع مختلف دروغ را يك ادعا و اظهار باطلي مي‌دانند كه گوينده عمدتاً حرفش را به عنوان حقيقت بيان کرده؛ يعني به نوعي جعل حقيقت مي‌كند و هدف از اين كار فريب دادن و كلاهبرداري از ديگران يا ممانعت و جلوگيري از وضعيتي است كه براي خود دروغگو نامطلوب است.
وی با بیان اینکه در فرهنگ دینی دروغ مورد مذمت قرار گرفته است، می‌افزاید: بزرگان ديني ما دروغ را تقبیح نموده و آن را جزو گناهان كبيره دانستند، با تمام اين احوالات كمتر كسي را مي‌بينيم كه در زندگي روزمره دروغ نگويد.
بر اساس پژوهشی كه در يكي از دانشگاه‌هاي آمريكا صورت گرفته است به طور ميانگين هر فرد در روز دو مرتبه دروغ مي‌گويد.
فرزادسير با بیان اینکه دروغگویی به جزء جدايي ناپذير زندگي روزمره تبديل شده است، ادامه می‌دهد: در بسیاری از مواقع هنگامی دروغ مي‌گوييم هدف ما فريب دادن ديگران نيست يا قصد و نيت بدي از اين دروغ گفتن نداريم اين نوع دروغ گفتن مي‌تواند حالت دوستانه هم داشته باشد همان دروغ مصلحت‌انگيز یا راست فتنه‌انگيز مانند زماني كه نمي‌خواهيم با گفتن یک خبر یا واقعیت به ظاهر تلخ كسي را ناراحت كنيم.
در جامعه روستایی مردم کمتر دروغ می‌گویند
اين جامعه‌شناس دروغگويي را در دو جامعه روستايي و شهري مورد بررسي قرار مي‌دهد و مي‌گويد: در جامعه روستايي و عشايري مردم كمتر دروغ مي‌گويند. مردم این جامعه به دليل اينكه يكديگر را به خوبی مي‌شناسند و روابط محدودتر است دليلي براي دروغ گفتن وجود ندارد.
اما در جامعه شهري ما شاهد شفافيت روابط كمتری بين آدم‌ها هستيم و با توجه به پیچیدگی جامعه شهری، افراد خيلي راحت مي‌توانند واقعيت را به شكل ديگري نمايش بدهند.
فرزادسير ساختن تصوير خوب از" خود" در ذهن ديگران، به دست آوردن موقعيت مطلوب، فرار از مجازات را از جمله عواملي بيان مي‌كند كه افراد به آن متوسل مي‌شوند تا از بیان واقعيت طفره بروند.
این استاد دانشگاه می‌گوید: برخي افراد به دروغگويي عادت یا تبحر پيدا مي‌كنند؛ دروغگويي شامل يكسري رفتارهاي كلامي است که از طریق کاربرد کلامی شکل می‌گیرد و ممکن است فرد نتواند درستی یا نادرستی این رفتار را تشخیص دهد، اما در رفتارهاي غير كلامي(یا همان زبان بدن) نظر به تغییر حرکات چهره و بدن، کشف اینکه فرد مقابل دروغ می‌گوید، ساده‌تر مي‌شود.
اما اگر فردی در رفتارهاي كلامي خود خیلی متوسل به دروغ شود، در خلال رشد و فرآيند اجتماعي شدن اين تبحر را هم پيدا مي‌كند كه رفتارهاي غيركلامي خود را با رفتارهاي كلامي هماهنگ كند. متأسفانه در این حالت از چهره فرد مقابل هم نمي‌توان تشخيص داد كه دروغ مي‌گويد.
به اعتقاد کامران فرزادسیر، فرایند دروغگویی در دو مرحله شکل می‌گیرد ابتدا کودکان بين سنين 3 تا 4 سالگي؛ یا به خاطر تفریح كردن دروغ مي‌گويند يا اينكه مي‌خواهند حواس جمعي والدين خودشان را امتحان كنند.
اما در 7 سالگي به بعد نوع دروغ گفتن تغيير مي‌كند و بچه‌ها در دروغ گفتن مهارت کسب می‌کنند، از آنجا که به محض ورود به دبستان مورد مؤاخذه نظام اجتماعي قرار مي‌گيرند و اين نظام اجتماعي مي‌تواند والدين، معلم و... باشد.
لذا براي رها شدن از بار مسئوليت‌هايي كه به عهده ايشان نهاده شده، در برخي از اوقات نتوانسته‌اند كه به وظايف خود به نحو شايسته عمل كنند و انتظارات ديگران را برآورده سازند، متوسل به دروغگويي مي‌شوند و به مرور ايام، دروغگويي بخشي از شخصيت ايشان مي‌گردد.
وي نخستين پيامد دروغگويي را از بين رفتن "اعتماد" در جامعه بیان می‌کند و اظهار می‌دارد: اين فقدان اعتماد ابتدا در روابط فردي ايجاد مي‌شود. فرد دروغگو بعد از چند ماه دروغ گفتن تناقص گفتاریش مشخص مي‌شود و آن فرد در معرض خطر قطع رابطه قرار مي‌گيرد.
در يك حالت بالاتر فقدان اعتماد به نظام اجتماعي هم وجود دارد. براي مثال ممكن است از چند مأمور راهنمايي و رانندگي عدم صداقت ببينيد و بعد حكم كلي صادر بكنيم تحت عنوان اينكه همه پليس‌ها صادق نيستند.
سرايت بی‌اعتمادی به ساير اركان سازنده نظام اجتماعي از ديگر پيامدهاي مهم دروغگويي است، اين فقدان اعتماد هنگامي ايجاد مي‌شود كه مردم احساس كنند برخي از سازمان‌ها، مؤسسات و رسانه‌هاي جمعي بنا به دلايل مختلف از بيان واقعيت طفره مي‌روند يا آنكه اطلاعات نادرستي را در اختيار مردم قرار مي‌دهند.
بنابراين وقتي اعتماد از بين برود تعهد به نظام اجتماعي هم زير سوال مي‌رود و زماني كه تعهد فردي و جمعي نسبت به نظام اجتماعي زير سوال رفت مطمئن باشيد عدم پایبندی به ارزش‌هاي اخلاقي، ملي و فرهنگي در يك كشور است و بدیهی است که بنیان اصلی سرمایه اجتماعی که قوام دهنده نظام اجتماعی است، به شدت تخریب می‌گردد.
اين جامعه‌شناس وجود مشكل در ساختارهاي اجتماعي را دليلي براي دروغگويي بيان و تصریح مي‌كند: اگر نقص در قوانين داشته باشيم و برابري و عدالت براي اجراي قوانين براي همه وجود نداشته باشد مردم در اين گونه مواقع ياد مي‌گيرند واقعيت را نگويند و برای رفع نیازهای خود به دروغگویی مبادرت می‌کنند و مي‌خواهند به هدفي برسند. بنابراین نظام اجتماعی می‌تواند افراد را به صداقت یا عدم صداقت تشویق کند.
مردم همدان خردگرا و عاقل هستند
وی در پایان، مردم همدان را مردمي بسيار خردگرا و عاقل می‌داند و معتقد است: مردم همدان در رفتارهاي فردي سعي مي‌كنند مبادي آداب اجتماعي باشند. يعني نمي‌خواهند برخلاف ارزش‌هاي موجود در جامعه اقدامي بكنند. اين روند في‌نفسه خيلي خوب است به دلیل اینکه نوعي خودكنترلي را نمايش مي‌دهد، اما خطر ممكن است از آنجايي آغاز شود كه نوعي ريا پيش بيايد؛ يعني در ظاهر افراد خیلی مقيد آداب اجتماعي باشند اما در پشت صحنه به گونه ديگر رفتار مي‌كنند.
از اين رو اگر افراد يك جامعه صرفاً براي رهايي از توبيخ ديگران مبادرت به رعايت هنجارهاي مورد پسند جامعه كرده و ارزش‌هاي مطلوب را در اعماق وجود خويش دروني نكنند، مطمئن باشيد كه آسيب‌ها و مفاسد اجتماعي، مجال بروز و ظهور خواهند يافت.
![[-]](http://www.flashkhor.com/forum/images/collapse.gif "[-]")
